วรรณกรรมที่ใช้ในการเทศน์แหล่อีสาน

บทคัดย่อ

        การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาวรรณกรรมที่ใช้ในการเทศน์แหล่อีสาน บทความนี้เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพโดยใช้การเก็บข้อมูลจากเอกสาร สัมภาษณ์เชิงลึก และสังเกตแบบมีส่วนร่วมในจังหวัดร้อยเอ็ด จำนวน 5 อำเภอ คือ อำเภอเมือง อำเภอจังหาร อำเภอสุวรรณภูมิ อำเภอธวัชบุรี และอำเภอเสลภูมิ ซึ่งเป็นพื้นที่มีการเทศน์แหล่อีสานอย่างต่อเนื่อง กลุ่มผู้ให้ข้อมูลมี 3 กลุ่ม คือ กลุ่มผู้รู้ กลุ่มพระนักเทศน์ และกลุ่มผู้ฟังเทศน์ จำนวน 15 รูป/คนแล้วนำข้อมูลที่ได้มาวิเคราะห์และอธิบายเชิงพรรณา
        ผลการวิจัยพบว่า วรรณกรรมที่ใช้ในการเทศน์แหล่มีทั้งหมดอยู่ 4 ประเภท คือ (1) ธรรมบท (2) นิทานพื้นบ้าน (3) ใบลาน (4) ชีวิตจริงของคนในสังคม  เรื่องที่นิยมนำมาเทศน์ก็จะประกอบไปด้วย พระเวสสันดร ผู้ฮักกินหนังผู้ชังกินกระดูก นางหมาขาว กอไผ่ยายนกเอี้ยง ลีลาวดี เป็นต้น แต่อย่างไรก็ตามเค้าโครงเรื่องทุกอย่างนี้มีเนื้อหาสอดแทรกหลักคำสอนในทางพุทธศาสนา โดยเฉพาะบุญกิริยาวัตถุ 3 ประการ หรือเรียกอีกอย่างหนึ่งว่า วิธีการทำให้เกิดบุญกุศลอันเป็นผลทำให้เกิดความสุข มี 3 อย่างคือ 1. ทาน คือ การทำบุญด้วยการแบ่งปันสิ่งของ การบริจาคทรัพย์ทรัพย์สินให้แก่ผู้อื่นเพื่อเป็นประโยชน์แก่คนในสังคม 2. ศีล คือ การทำบุญด้วยการรักษากาย วาจาให้มีความสงบเรียบร้อยนั่นคือกายสุจริตและวจีสุจริต 3. ภาวนา คือ การทำบุญด้วยการเจริญภาวนาอบรมจิตใจให้เกิดความบริสุทธิ สะอาด สว่าง และเกิดสติปัญญา การปฏิบัติในหลักบุญกิริยาวัตถุใน 3 ประการนี้ ถือเป็นหลักการ และแนวทางพื้นฐานที่พุทธศาสนิกชนทุกคนควรประพฤติปฏิบัติ เพราะเป็นหัวใจสำคัญของพุธศาสนา คือ  เว้นจากการทำความชั่ว ให้ตั้งมั่นอยู่ในความดี ทำจิตของตนให้ผ่องใส