ทหารกับการเมืองในประเทศไทย

บทคัดย่อ

          บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อนำเสนอบทบาทของทหารกับการเมืองในประเทศไทย ตั้งแต่อดีตถึงปัจจุบัน ให้เห็นถึงขอบเขต บทบาท อำนาจ และหน้าที่ ของทหาร ว่าสมควรหรือไม่ที่ไปยุ่งเกี่ยวกับการเมือง ซึ่งกองทัพเกิดขึ้นจากความจำเป็นของชุมชนที่ต้องการปกป้องคุ้มครองชีวิตและทรัพย์สินของสมาชิกชุมชน ตลอดจนวิธีดำเนินการรบนับตั้งแต่การตั้งกรุงสุโขทัยเป็นต้นมาจนถึงสมัยกรุงรัตนโกสินทร์ การทหารของไทยได้เป็นกิจการที่สำคัญของรัฐมาโดยตลอด เนื่องจากได้มีการศึกสงครามมาโดยตลอด ในสมัยโบราณชายฉกรรจ์ทุกคนมีหน้าที่รับราชการทหาร โดยเฉพาะอย่างยิ่งในยามที่มีศึกสงคราม ทหารและพลเรือนจึงมิได้แยกออกจากกันดังที่เป็นอยู่ในปัจจุบัน แม้แต่การจัดระบบราชการเอง จะมีตำแหน่งสมุหนายกและสมุหพระกลาโหมเป็นหัวหน้าสูงสุดในการบริหารราชการก็ตาม แต่การควบคุมกำลังคนและการใช้กำลังคนในการทหาร มิได้แยกออกจากกันโดยเด็ดขาด การปรับปรุงการทหารครั้งสำคัญได้เริ่มขึ้นในรัชสมัยของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ซึ่งได้มีประกาศจัดการทหารขึ้นในปี พ.ศ. 2430 ให้เป็นแบบตะวันตก และต่อมาในปี พ.ศ. 2435 จึงได้มีการจัดตั้งกระทรวงกลาโหมขึ้น ทหารจึงมีบทบาทเด่นในทางการเมืองไทยอย่างมาก เนื่องจากทหารมีความพร้อมในเชิงสถาบัน อีกทั้งความเข้มแข็งทางด้านอุดมการณ์และแนวความคิด แต่ทหารยังคงมีการต่อสู้เพื่อสืบทอดอำนาจ ซึ่งสะท้อนให้เห็นถึงความอ่อนแอและความไม่มีเสถียรภาพของสถาบันทหาร ซึ่งขัดแย้งกับแนวคิดความเป็นทหารอาชีพของ Huntington ที่ว่า ทหารอาชีพจะไม่เข้ามายุ่งเกี่ยวกับการเมือง เพราะความเป็นทหารอาชีพเป็นสิ่งที่จะรั้งไม่ให้ทหารเข้ามาแทรกแซงทางการเมือง