พุทธวิธีพัฒนาความฉลาดทางอารมณ์

บทคัดย่อ

          พระพุทธศาสนาให้ความสำคัญกับความฉลาดทางอารมณ์และยังก่อให้เกิดความฉลาดทางปัญญาด้วย หมายความว่าเมื่อมีอารมณ์ที่ดีย่อมมีปัญญา มีสติคิดในทางสร้างสรรค์และก่อให้เกิดความสุขตามมา ความฉลาดทางอารมณ์เป็นทักษะเฉพาะตนที่สามารถสร้างขึ้นและพัฒนาได้ด้วยตนเอง วิธีพัฒนาความฉลาดทางอารมณ์ตามหลักสติปัฏฐาน เป็นหลักการพัฒนาชีวิตที่เน้นการทำงานสัมพันธ์กันระหว่างองค์ประกอบ ด้านอารมณ์กับองค์ประกอบด้านปัญญา การปฏิบัติสติปัฏฐานนั้นประกอบด้วย ความเพียร(อาตาปี) สติ(สติมา) เป็นองค์ประกอบด้านอารมณ์ (EQ) ส่วนสัมปชาโน (มีสัมปชัญญะ) เป็นองค์ประกอบด้านปัญญา (IQ) โดยที่องค์ประกอบทั้งสามนี้ จะทำงานสัมพันธ์กันในการกำหนดพิจารณาอารมณ์ คือ กาย เวทนา จิตและธรรม สติปัฏฐานสามารถปฏิบัติได้ทุกเวลาในการดำเนินชีวิตประจำวันโดยมี อาการเคลื่อนไหวใหญ่ ๆ ทั้ง 4 คือยืน เดิน นั่ง นอน และอาการเคลื่อนไหว ย่อย ๆ เช่นการคู้ การเหยียดการก้มการเงย พระพุทธศาสนาให้ความสำคัญกับความฉลาดทางอารมณ์และยังก่อให้เกิดความฉลาดทางปัญญาด้วย หมายความว่าเมื่อมีอารมณ์ที่ดีย่อมมีปัญญา มีสติคิดในทางสร้างสรรค์และก่อให้เกิดความสุขตามมาโดยไม่สร้างปฏิกิริยาใด ๆ ขึ้นในใจ ไม่คิด ไม่วิจารณ์ มองเห็นรูปธรรม นามธรรมแต่ละอย่างที่เป็นส่วนประกอบของกระแสนั้น ๆ กำลังเกิดดับอยู่ตามสภาวะ ไม่หลงไปยึดเอาสิ่งนั้นเป็นตัวตนของตนเมื่อมองเห็นความเป็นไปได้อย่างลึกซึ้ง แจ่มชัดเต็มที่ก็เป็นภาวะที่เรียกว่า หลุดพ้น การดำเนินจิตจะเป็นไปในรูปแบบใหม่เป็นกระแสที่บริสุทธิ์โปร่งเบาเป็นอิสระไม่เอนเอียงยึดติด
          ความฉลาดทางอารมณ์จะส่งเสริมให้ประสบความสำเร็จในด้านการงานและครอบครัวชีวิตส่วนตัวและสังคม เพราะความฉลาดทางอารมณ์จะสร้างให้ตนเองเกิดความเข้าใจความรู้สึกของตนเองและผู้อื่น รู้จุดเด่นจุด ด้อยของตนเอง รู้จักบริหารควบคุม การจัดการด้วยการแสดงออกทางอารมณ์ความรู้สึกที่ปรากฏภายนอกได้อย่างเหมาะสม