พลวัตประเพณีการทำบุญกฐินของชาวตำบลอุ่มเม่า อำเภอยางตลาด จังหวัดกาฬสินธุ์

บทคัดย่อ

          การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาการทอดกฐินในพระพุทธศาสนาเถรวาท 2) ศึกษาประเพณีการทอดกฐินของชาวตำบลอุ่มเม่า อำเภอยางตลาด จังหวัดกาฬสินธุ์ และ 3) วิเคราะห์พลวัตประเพณีการทำบุญกฐินของชาวตำบลอุ่มเม่า อำเภอยางตลาด จังหวัดกาฬสินธุ์ เป็นงานวิจัยเชิงคุณภาพ (Qualitative Research) ใช้การเลือกกลุ่มตัวอย่างแบบเจาะจง โดยศึกษาจากข้อมูลเชิงเอกสารและการสัมภาษณ์เชิงลึก
          ผลการวิจัย พบว่า กฐินในพระพุทธศาสนาเถรวาท เป็นการทำบุญในพระพุทธศาสนาที่มีรากฐานมาจากพระวินัยบัญญัติในเรื่องกฐิน เป็นพุทธานุญาตที่มอบให้แก่ภิกษุผู้อยู่จำพรรษาครบถ้วนไตรมาส 3 เดือน    ในวัดนั้นต้องมีภิกษุอยู่จำพรรษาไม่น้อยกว่า 5 รูป ขึ้นไป ให้กรานกฐินได้หลังออกพรรษา มีกำหนดภายใน 1 เดือน เป็นทานพิเศษที่พระพุทธเจ้าทรงประทานให้โดยไม่ต้องร้องขอ ด้วยพุทธประสงค์ให้การอนุเคราะห์ในเรื่องผ้าจีวรนุ่งห่ม สร้างความสามัคคีในหมู่สงฆ์ทำให้ได้รับอานิสงส์กฐิน และเป็นการสนับสนุนพระสงฆ์ผู้ปฏิบัติดีปฏิบัติชอบ ต่อมามีผู้ศรัทธานำผ้ากฐินไปถวายแก่พระสงฆ์หลังวันออกพรรษา จึงเรียกพิธีกรรมนี้ว่า ประเพณีการทำบุญกฐิน มาจนถึงปัจจุบัน
          ประเพณีการทำบุญกฐินของชาวตำบลอุ่มเม่า อำเภอยางตลาด จังหวัดกาฬสินธุ์ มีพัฒนาการเรื่อยมาจากรูปแบบการทอดกฐินเชิงจารีต ที่มีรากฐานมาจากพระวินัยบัญญัติ มี 2 รูปแบบคือ กฐินที่มีเจ้าภาพปักจอง และกฐินสามัคคี ต่อมามีการบูรณาการตามยุคสมัย การถวายผ้าจึงนิยมใช้ผ้าจีวรสำเร็จรูปเป็นผ้ากฐิน มีการรวบรวมปัจจัยถวายเป็นบริวารกฐิน เป็นประเพณีที่ดีงามสร้างเสริมให้เกิดความสามัคคีของคนในชุมชน  และพบว่า รูปแบบการทอดกฐินพึงประสงค์ประกอบด้วย รักษาพระวินัยบัญญัติ ยึดรูปแบบศาสนพิธีส่งเสริมความพอเพียง ประสานความสามัคคี และมีปัญญา เป็นรูปแบบที่ให้ความสำคัญกับการรักษาประเพณีการทำบุญกฐิน ให้เป็นประเพณีอันดีงามของชุมชนที่จะอยู่สนับสนุนส่งเสริมให้ประเพณีการทำบุญกฐินของชาวตำบลอุ่มเม่า อำเภอยางตลาด จังหวัดกาฬสินธุ์ เป็นแบบอย่างที่ดีงามสืบต่อสู่ชนรุ่นหลังสืบไป