รูปแบบการบริหารจัดการทรัพย์สินและธุรกิจองค์กรของมหาวิทยาลัย เมื่อเป็นมหาวิทยาลัยในกำกับของรัฐ

บทคัดย่อ

          บทความนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่ออธิบายถึงการจัดตั้งมหาวิทยาลัยที่มีสถานะเป็นมหาวิทยาลัยในกำกับในกระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม มีรายได้จาก (1) เงินผลประโยชน์ ค่าธรรมเนียม ค่าปรับ และค่าบริการต่าง ๆ ของมหาวิทยาลัย (2) เงินและทรัพย์สินซึ่งมีผู้อุทิศให้แก่มหาวิทยาลัย (3) รายได้หรือผลประโยชน์ที่ได้มาจากการใช้ที่ราชพัสดุ (4) รายได้หรือผลประโยชน์อื่น ๆ โดยไม่ต้องนำส่งกระทรวงการคลัง และมีฐานะเป็นหน่วยงานในกำกับของรัฐที่ไม่เป็นส่วนราชการ โดยได้นำแนวทางปฏิบัติ (Best Practice) ที่สบผลสำเร็จของมหาวิทยาลัยในกำกับชั้นนำมาเขียนไว้ในบทความนี้ รวมถึง ประเด็นปัญหาและวิธีในการแก้ไขให้ประสบผลสำเร็จ
          การเป็นมหาวิทยาลัยในกำกับของรัฐ ยังต้องแสวงหางบประมาณจากภายนอกเพิ่มมากขึ้นต้องหารายได้เพื่อเลี้ยงตัวเองให้อยู่รอด ตามเจตนารมณ์และความคาดหวังจากรัฐบาลว่า มหาวิทยาลัยจะสามารถเลี้ยงดูตนเองโดยไม่ต้องเป็นภาระแก่รัฐบาลในการจัดสรรเงินงบประมาณแผ่นดินให้ ซึ่งจะได้รับการอุดหนุนเงินงบประมาณแผ่นดินจากรัฐบาลเพียงร้อยละสามสิบหรือไม่เกินร้อยละห้าสิบของงบประมาณทั้งหมดที่ต้องใช้ในแต่ละปี ดังนั้น การบริหารสินทรัพย์ที่มีอยู่ในมหาวิทยาลัยให้เกิดประโยชน์สูงสุดและการจัดหารายได้ในรูปแบบต่าง ๆ ของมหาวิทยาลัยจึงต้องเกิดขึ้นอย่างเหมาะสมและสอดคล้องกับบริบทของมหาวิทยาลัย ถูกต้องและ
ไม่ขัดกับกฎหมายอื่นที่เกี่ยวข้อง เพื่อให้มหาวิทยาลัยลดการพึ่งพิงงบประมาณจากภาครัฐ และป้องกันผลกระทบด้านงบประมาณของมหาวิทยาลัยที่ลดลงตามสภาพเศรษฐกิจของประเทศ
          ผู้เขียนบทความได้นำตัวอย่างของมหาวิทยาลัยในกำกับที่มีหน่วยงาน/โครงการ ในการบริหารจัดการสินทรัพย์และจัดหารายได้ในรูปแบบต่าง ๆ ของมหาวิทยาลัย รวมถึงในส่วนของมหาวิทยาลัยราชภัฏที่ยังคงสถานะเป็นส่วนราชการอยู่ซึ่งมีภารกิจในการจัดหารายได้เช่นกัน ประเด็นสุดท้ายที่ผู้เขียนบทความนำมาเขียนไว้ในบทความนี้ คือ ทางออกในการบริหารจัดการทรัพย์สินและจัดหารายได้ นั่นก็คือ การจัดตั้ง Holding Company เพื่อใช้เป็นเครื่องมือสำคัญในการรองรับกระบวนการจัดการรายได้ของมหาวิทยาลัยในกำกับของรัฐอย่างถูกต้องและไม่ขัดกับกฎหมายอื่นที่บังคับใช้ในปัจจุบัน นอกจากนี้ ผู้เขียนได้นำเสนอการจัดโครงสร้างองค์กร (Organization Structure) สำหรับใช้เป็นแบบอย่างในการบริหารจัดการองค์กรด้วย