เหล้า : บทบาทในชุมชนอีสาน

บทคัดย่อ

          การศึกษาวิจัย เหล้า : บทบาทในชุมชนอีสาน มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาบทบาทของเหล้าในชุมชนอีสานโดยการวิเคราะห์/ตีความ ตามบทบาทหน้าที่ทางด้านคติชนวิทยาของวิลเลียม บาสคอม (William Bascom) ที่ได้จำแนกทฤษฎีว่าด้วยบทบาทหน้าที่ของคติชนไว้  4 ประการ ดังนี้ 1) ให้ความเพลิดเพลิน  2) ยืนยันความสำคัญของพิธีกรรม  3) ให้การศึกษา  4) รักษาปทัสถานของสังคม ซึ่งบทบาทเป็นสิ่งที่บุคคลมักให้ความสำคัญกับสถานะภาพนั้น เนื่องจากเป็นส่วนหนึ่งทำให้สังคมรักษาเสถียรภาพของสังคมไว้ได้
          ผลการศึกษาพบว่า บทบาทของเหล้าในชุมชนอีสาน แบ่งออกได้ 4 บทบาทดังนี้ 1.บทบาทในการคลายความคับข้องใจ ได้แก่ 1.1 เป็นเครื่องมือในการสังสรรค์ สร้างความสนุกสนาน 1.2 เป็นเครื่องมือในการสร้างความสัมพันธ์ 1.3 เป็นเครื่องมือในการผ่อนคลายความเหน็ดเหนื่อย 2.บทบาทเป็นองค์ประกอบของพิธีกรรม ได้แก่  2.1บายศรีสู่ขวัญ 2.3 2.2ยกครูหมอล. เซ่นไหว้ผีไร่ผีนา 3. บทบาทในการใช้เป็นเครื่องมือบำรุงร่างกาย ได้แก่ การใช้เหล้าเป็นยา 4.บทบาทในการเป็นปทัสถานทางสังคม ได้แก่ 4.1 เป็นเครื่องมือจัดระเบียบสังคม 4.2 การธำรงรักษาประเพณีและพิธีกรรม สรุปว่าบทบาทของเหล้าในชุมอีสานเมื่อเทียบตามแนวทฤษฎีของวิลเลียม บาสคอม (William Bascom) ปรากฏครบทั้ง 4 บทบาท ได้แก่ คลายความคับข้องใจหรือความเพลิดเพลิน ยืนยันความสำคัญของพิธีกรรม ให้การศึกษา และรักษาปทัสถานของสังคม