การดำเนินงานของเครือข่ายอาสาสมัครพิทักษ์อุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช ในการป้องกันและแก้ไขปัญหาไฟป่าในพื้นที่ป่าอนุรักษ์ อำเภอแม่อาย จังหวัดเชียงใหม่

บทคัดย่อ

          การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษา 1) ภาคส่วนที่ร่วมเป็นเครือข่าย รูปแบบของเครือข่าย การสร้างเครือข่ายความร่วมมือ ลักษณะการทำงานและความสัมพันธ์ กับภาคส่วนอื่น ๆ ที่เข้ามาทำงานร่วมกับเครือข่ายอาสาสมัครพิทักษ์อุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช 2) การเข้ามามีส่วนร่วมในการป้องกันและแก้ไขปัญหาไฟป่าหมอกควันในพื้นที่ ของเครือข่ายอาสาสมัครพิทักษ์อุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช กับภาคส่วนอื่น ๆ ที่เข้ามาทำงานร่วมกัน 3) แนวทางการสร้างความร่วมมือของเครือข่ายอาสาสมัครพิทักษ์อุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช  กับภาคส่วนอื่นที่เข้ามาร่วมดำเนินการป้องกันและแก้ไขปัญหาไฟป่าหมอกควันในพื้นที่ การศึกษาใช้วิธีการวิจัย  เชิงคุณภาพ ผู้ให้ข้อมูลหลัก ได้แก่ ตัวแทนส่วนงานภาครัฐ ผู้นำชุมชน แกนนำเครือข่าย ตัวแทนผู้ปฏิบัติงานด้าน  ไฟป่า และตัวแทนอาสาสมัคร ใช้วิธีการเก็บรวบรวมข้อมูล ด้วยการสัมภาษณ์แบบเจาะลึก และการจัดสนทนากลุ่มย่อย เครื่องมือที่ใช้ในการเก็บรวบรวมข้อมูล คือ แบบสัมภาษณ์แบบกึ่งมีโครงสร้าง ประกอบด้วยคำถามปลายเปิด การวิเคราะห์ข้อมูล โดยการวิเคราะห์เนื้อหาและข้อมูลแบบสร้างข้อสรุปแบบอุปนัย
          ผลการศึกษาพบว่า 1. ภาคส่วนที่ร่วมเป็นเครือข่ายฯ ในการป้องกันและแก้ไขปัญหาหมอกควันไฟป่าในพื้นที่ ประกอบด้วย กำนัน ผู้ใหญ่บ้าน แกนนำเครือข่าย และชาวบ้าน โดยทำงานร่วมกับส่วนงานภาครัฐในพื้นที่ มีการกำหนดหน้าที่ แลกเปลี่ยนข้อมูลร่วมกัน ลักษณะการทำงานและความสัมพันธ์ระหว่างภาคส่วนต่าง ๆ มีทั้งรูปแบบที่เป็นทางการและไม่เป็นทางการ 2. การมีส่วนร่วมของเครือข่ายฯ พบว่า หน่วยงานภาครัฐได้มีการรับทราบถึงปัญหา และรับฟังความคิดเห็นจากทุกภาคส่วน มีการเพิ่มบทบาทและเสริมพลังอำนาจให้แก่ผู้ปฏิบัติงานทุกกลุ่ม ในการเข้ามามีส่วนร่วมและตัดสินใจในทุกขั้นตอนการทำงาน และ 3. กระบวนการสร้างความร่วมมือ เริ่มจากการเรียนรู้ร่วมกัน มีการเจรจาต่อรอง ทั้งที่เป็นทางการและไม่เป็นทางการ ตกลงยอมรับร่วมกัน โดยจัดทำเป็นบันทึกข้อตกลง (MOU) ระหว่างกัน ดำเนินการตามข้อตกลง และเมื่อดำเนินการแล้วเสร็จจึงร่วมกันประเมินผลการดำเนินงาน