พุทธนวัตกรรมสร้างสรรค์ : ปัจจัยสี่

บทคัดย่อ

            บทความนี้มีจุดมุ่งหมายในการนำเสนอเกี่ยวพุทธนวัตกรรมสร้างสรรค์ของพระพุทธเจ้าที่พระพุทธองค์ได้ทรงแสดงความคิด ได้เป็นตัวอย่างการปฏิบัติ หรือสิ่งประดิษฐ์ใหม่ ๆ ที่เกิดจาการสร้างสรรค์ความรู้ใหม่ คิดและประยุกต์ใช้ความรู้ให้เกิดประโยชน์สอดคล้องตามสถานการณ์ในสมัยพุทธกาล เช่น พุทธนวัตกรรมเกี่ยวกับการบริหาร การจัดการเรียนการสอน การรักษาระเบียบวินัย ในบทความนี้จะนำเสนอเฉพาะพุทธนวัตกรรมสร้างสรรค์ด้านปัจจัยสี่ ได้แก่ เครื่องนุ่งห่ม (จีวร) อาหาร (บิณฑบาต) ที่อยู่อาศัย (เสนาสนะ) และยารักษาโรค การรักษาสุขภาพ (คิลานปัจจัยเภสัชบริขาร) ในแต่ละปัจจัยสี่ จะชี้ให้เห็นพุทธนวัตกรรมสร้างสรรค์ เช่น เครื่องนุ่งห่ม (การตัดเย็บจีวร) ทรงแสดงแนวคิดเพียงสั้น ๆ แก่พระอานนท์ มีกระบวนการประดิษฐ์คิดต้น มีการพัฒนา และมีการนำไปสู่การปฏิบัติ ซึ่งเป็นการสร้างองค์ความรู้ใหม่และประยุกต์ใช้ความรู้ใหม่ให้เกิดประโยชน์สอดคล้องกับสถานการณ์ในขณะนั้นกล่าวงคือ ได้มีการตัดเย็บจีวรต่อกันให้มีลักษณะคล้ายผืนนา ได้สิ่งประดิษฐ์ใหม่ ผลประโยชน์ที่ได้คือ พระภิกษุไม่ได้รับความเดือดร้อนจากผ้าจีวรถูกโจรกรรม มีเครื่องนุ่งห่มตามพุทธบัญญัติและใช้เป็นแบบอย่างมาจนถึงปัจจุบัน