บทบาทของวุฒิสภา ในการพัฒนาจริยธรรมของสมาชิกวุฒิสภา

Abstract

     บทความวิจัยชิ้นนี้มีวัตถุประสงค์ในการศึกษาการพัฒนาด้านจริยธรรมของสมาชิกวุฒิสภาตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน รูปแบบพฤติกรรมในการพัฒนาจริยธรรมของสมาชิกวุฒิสภา ปัญหา และอุปสรรคและเสนอแนวทางในการพัฒนาจริยธรรมของสมาชิกวุฒิสภาในอนาคต

     การศึกษาในเรื่องนี้เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ มีความมุ่งหมายเพื่ออธิบายปรากฏการณ์ในการพัฒนาจริยธรรม รูปแบบพฤติกรรมตลอดจนข้อเสนอแนะในการพัฒนาจริยธรรมของสมาชิกวุฒิสภา ข้อมูลที่ได้รับได้จากวิธีการเก็บรวบรวมข้อมูลที่หลากหลาย ได้แก่ การสัมภาษณ์เชิงลึก (in-depth interview) การสังเกตอย่างมีส่วนร่วม (participatory) การสนทนากลุ่ม (focus group discussion)และการวิจัยเอกสาร (documentary research) สำหรับผลการวิจัยครั้งนี้มีข้อค้นพบโดยสรุป ๒ ประการ กล่าวคือ

     ประการแรก การศึกษาการพัฒนาด้านจริยธรรมของสมาชิกวุฒิสภาตั้งแต่อดีตจนปัจจุบันนั้น พบว่าสมาชิกวุฒิสภาปัจจุบันแบ่งออกเป็นกลุ่มที่สำคัญ ได้แก่กลุ่มที่มาจากการเลือกตั้งและเป็นกลุ่มที่เห็นแก่ประโยชน์ของประชาชนเป็นสำคัญเนื่องจากประชาชนเป็นผู้เลือกตั้งเข้ามาและจะมีการลงมติอย่างไร้อคติและมีความเป็นกลาง และกลุ่มที่มีการลงมติในลักษณะบอกตามกันมาหรือทำตามความต้องการของกลุ่มของตนเป็นสำคัญ การแบ่งกลุ่มของสมาชิกวุฒิสภานั้นเป็นประเด็นทางจริยธรรมตามข้อบังคับว่าด้วยประมวลจริยธรรมสมาชิกวุฒิสภาและกรรมาธิการ พ.ศ. ๒๕๕๓ ที่ระบุให้สมาชิกวุฒิสภานั้นต้องเป็นกลางเนื่องจากมีอำนาจและหน้าที่ในการเป็นผู้เลือกตั้งองค์กรอิสระทั้งหลาย จากการให้อำนาจสมาชิกวุฒิสภาเลือกองค์กรอิสระนั้นจึงส่งผลต่อการถูกตรวจสอบของวุฒิสภามากขึ้นกว่าในอดีต โดยผู้ที่เป็นวุฒิสภาปัจจุบันต้องเป็นผู้ที่มีคุณธรรม จริยธรรมสูงกว่าในอดีตเพราะเป็นผู้ไปแต่งตั้งองค์กรอิสระของประเทศ

     ประการที่สอง แม้ว่าในข้อบังคับว่าด้วยประมวลจริยธรรมสมาชิกวุฒิสภาและกรรมาธิการ พ.ศ.๒๕๕๓ จะระบุให้มีคณะกรรมการจริยธรรมวุฒิสภาในการควบคุมจริยธรรมสมาชิกวุฒิสภา แต่มีหลายกรณีที่สมาชิกวุฒิสภามีพฤติกรรมฝ่าฝืนและละเมิดจริยธรรมที่กำหนด จึงมีการยื่นให้คณะกรรมการจริยธรรมวุฒิสภาตรวจสอบ แต่คณะกรรมการจริยธรรมกลับไม่มีบทบาทในการดำเนินการลงโทษสมาชิกวุฒิสภาที่ทำผิดจริยธรรมได้อย่างจริงจังและมีประสิทธิภาพ ทั้งนี้เนื่องจากการตรวจสอบจริยธรรมของวุฒิสภานั้นขึ้นอยู่กับกระบวนการที่วุฒิสภาแต่งตั้งคณะกรรมการจริยธรรมด้วยโดยทางคณะกรรมการจริยธรรมวุฒิสภาได้ตระหนักถึงประเด็นนี้อย่างมาก จึงมีการแก้ไขปรับปรุงข้อบังคับว่าด้วยประมวลจริยธรรมฉบับดังกล่าวในประเด็นเรื่องการปฏิบัติหน้าที่ของสมาชิกวุฒิสภา
และยกเลิกกระบวนการสอบสวนและวิธีพิจารณาสอบสวนของคณะกรรมการสอบสวน โดยได้กำหนดให้ส่งเรื่องร้องเรียนเกี่ยวกับจริยธรรมของสมาชิกวุฒิสภาให้คณะกรรมการ ป.ป.ช. พิจารณาดำเนินการแทน