มิติประชาธิปไตย จากเหตุการณ์การเปลี่ยนแปลงการเมืองการปกครอง (สยาม) 24 มิถุนายน 2475

Abstract

     เหตุการณ์ 4 วัน ระหว่างวันศุกร์ที่ 24 มิถุนายน 2475 ถึงวันจันทร์ที่ 27 มิถุนายน 2547 (ครบรอบ 72 ปีของเหตุการณ์ในเดือนมิถุนายน พ.ศ.2547) คือการที่ “คณะราษฎร” โดยการนาของ พ.อ.พระยาพหลพลพยุหเสนา หลวงประดิษฐมนูธรรม (ดร.ปรีดี พนมยงค์) และคนอื่นๆ อีกราว 10 คน ได้ออกมาประกาศ “ยึดอานาจ” เปลี่ยนแปลงการปกครองจากระบอบกษัตริย์มีพระราชอานาจมากที่เป็นอยู่ไปสู่ระบอบใหม่ที่อานาจอธิปไตยเป็นของ “ราษฎรทั้งหลาย” พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว “ศูนย์กลาง” ของการปกครองระบอบเดิม ทรงเห็นชอบกับการเปลี่ยนแปลงและเข้าร่วมในกระบวนการที่คณะราษฎรเรียกร้องด้วยวิธีการ “ออมชอม” ไม่ใช้ความรุนแรงและสร้างความแตกแยกและเดือดร้อนให้ “บ้านเมืองและอาณาประชาราษฎร์” ผลการเปลี่ยนแปลงอย่างเป็นรูปธรรมแรกสุด คือมีการประกาศใช้ “รัฐธรรมนูญ” ฉบับแรกของสยามคือพระราชบัญญัติธรรมนูญการปกครองแผ่นดินสยามชั่วคราว พ.ศ.2475

     โดยหลักการของรัฐธรรมนูญ การเปลี่ยนแปลงสาคัญ ก็คือ การจากัดพระราชอานาจของพระมหากษัตริย์ (limited monarchy) ในระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์ (absolute monarchy) ซึ่งมีความหมายตามนัยการเปลี่ยนแปลงดังกล่าวนี้ คือ จะต้องมีสถาบันทางการเมืองใหม่และปรับโครงสร้างทางการเมืองใหม่ รวมทั้งกระบวนการทางการเมืองใหม่ที่จะต้องเกิดขึ้นต่อไป เพราะจุดเริ่มต้นของการเปลี่ยนแปลงดังกล่าวนี้ มาจาก “แนวคิดใหม่” หรือ “แนวคิดที่ต่างออกไป” จากกรอบความคิดเกี่ยวกับการเมืองการปกครองเดิมของสยามที่ทรงอิทธิพลมาตลอดและยังทรงอิทธิพลสูงยิ่งในช่วงของการเกิดหตุการณ์สาคัญครั้งนี้ด้วย เพียงแต่จาเป็นต้องปรับตัวให้เข้าสถานการณ์ต่างๆ ที่เปลี่ยนแปลงไปมากในโลกและกาลังแผ่เข้ามามากขึ้น ๆ ตามลาดับในสังคมสยาม (ไทย)