ความสอดคล้อง และความแตกต่างของพฤติกรรมการใช้เวลาว่างตามมุมมอง ของศาสตร์แขนงต่าง ๆ

บทคัดย่อ

ในการศึกษาทางพฤติกรรมศาสตร์ พบว่ามีศาสตร์ที่เกี่ยวข้องกับการใช้เวลาว่างที่สำคัญ 3 แขนง ได้แก่ สังคมวิทยา มานุษยวิทยา และศึกษาศาสตร์ ซึ่งมุมมองของแต่ละศาสตร์มีทั้งความสอดคล้อง และความแตกต่างกัน ความหมายคำว่า การใช้เวลาว่างตามมุมมองของแต่ละศาสตร์ จะประกอบไปด้วย 2 ส่วน ได้แก่ ความหมายในส่วนที่เป็นแก่นของคำว่าการใช้เวลาว่าง และความหมายตามความสนใจในมุมมองของศาสตร์นั้น ๆ การศึกษาครั้งนี้เป็นการรวบรวมแนวคิดจากบทความ งานวิจัยต่าง ๆ นำมาสรุป ก่อให้เกิดประโยชน์ 3 ข้อ ได้แก่ 1) สามารถเข้าใจบริบทคำว่า การใช้เวลาว่างตามศาสตร์แต่ละแขนง 2) สามารถนำมาใช้เป็นแนวทางในการกำหนดความหมาย นิยามปฏิบัติการของคำว่าการใช้เวลาว่างให้สอดคล้องตามบริบทของศาสตร์นั้น ๆ 3) สามารถนำมาสรุปความหมายในทางพฤติกรรมศาสตร์ จากการศึกษาพบว่า การใช้เวลาว่างในมุมมองทางด้านสังคมวิทยา มีมุมมองเน้นไปที่การทำกิจกรรมทางสังคม ซึ่งมีผลมาจากกลไกทางสังคม ส่วนมุมมองทางด้านมานุษยวิทยา มีมุมมองไปที่การทำกิจกรรมที่เกิดความบันเทิง ผ่อนคลาย สนุกสนาน ตามความต้องการของตนเองเป็นหลัก และมุมมองทางด้านศึกษาศาสตร์จะเน้นไปที่เยาวชนในวัยเรียน เป็นการใช้เวลาที่อยู่นอกเหนือจากเวลาเรียน การใช้เวลาว่างให้เป็นประโยชน์ และเป็นการพัฒนาตนเองในด้านต่าง ๆ ให้สัมพันธ์กับความต้องการของหลักสูตร ดังนั้นการใช้เวลาว่างในทางพฤติกรรมศาสตร์ จะมีความหมายครอบคลุมศาสตร์ทั้ง 3 แขนง โดยมีทั้งรูปแบบทั้งการทำกิจกรรมร่วมกับผู้อื่น หรือทำกิจกรรมเฉพาะตัวบุคคล โดยอาจเป็นไปตามที่สังคมคาดหวัง หรือเพียงเพื่อการผ่อนคลาย หรือเพื่อเป็นการศึกษาพัฒนาตนเองก็ได้