การอนุรักษ์ป่าต้นน้ำคลองคะยางโดยชุมชนบ้านหนองกองเหนือ ตำบลนาบ่อคำ อำเภอเมือง จังหวัดกำแพงเพชร

บทคัดย่อ

บทความนี้เป็นส่วนหนึ่งของงานวิจัยเรื่อง “การอนุรักษ์ป่าต้นน้ำคลองคะยางโดยชุมชนบ้านหนองกองเหนือ ตำบลนาบ่อคำ อำเภอเมือง จังหวัดกำแพงเพชร มีวัตถุประสงค์คือ 1) ศึกษาวิธีการอนุรักษ์ป่าต้นน้ำคลองคะยาง 2) เพื่อศึกษาผลของการอนุรักษ์ป่าต้นน้ำคลองคะยาง ประชากรกลุ่มตัวอย่าง จำนวน 1,933 คน ผู้ให้ข้อมูลสำคัญ จำนวน 39 คน  ประกอบด้วยผู้บริหาร สมาชิกสภาท้องถิ่น กำนัน ผู้ใหญ่บ้าน ชุดรักษาความสงบเรียบร้อยหมู่บ้าน  ผู้ประกอบพิธีกรรมทางความเชื่อของชุมชน และเกษตรกรบ้านหนองกองเหนือ  ซึ่งเป็นรูปแบบการวิจัยเชิงปฎิบัติการแบบมีส่วนร่วม (Participatory Action Research: PAR) ผลการวิจัยพบว่า

          1) ชาวบ้านในชุมชนบ้านหนองกองเหนือมีวิถีชีวิตผูกพันกับธรรมชาติแบบพึ่งพาอาศัยกันทั้งด้านการประกอบอาชีพและความเป็นอยู่ โดยชาวบ้านในชุมชนมีความเข้าใจในการอนุรักษ์ป่าต้นน้ำคลองคะยาง ประชาชนให้ความสนใจและตระหนักเห็นถึงความสำคัญของป่าต้นน้ำเป็นอย่างยิ่ง

          2) การสร้างฝายชะลอน้ำที่มีความจำเป็นและเหมาะสมสอดคล้องกับความต้องการของชาวบ้านในชุมชน มีการทำประชาพิจัย ได้ประชามติ จากการเห็นความสำคัญ เชิญผู้รู้ ผู้ชำนาญร่วมวางแผนดำเนินงานที่เหมาะสม มีวัสดุ มีงบประมาณที่เพียงพอที่เกิดขึ้นได้จากการบริจาค และมีความพร้อมในการจัดหาวัสดุอุปกรณ์ที่เอื้อต่อการปฏิบัติงาน และได้เรียนรู้ร่วมกันและเริ่มปรับตัวเพื่อความเหมาะสม

          3) ชาวบ้านตระหนักถึงความสำคัญของทรัพยากรธรรมชาติ จนเกิดจิตสำนึกในการหวงแหนรักษาทรัพยากรในชุมชน มีความรู้สึกภาคภูมิใจเกิดความรู้สึกว่าตนเองเป็นส่วนหนึ่งและเป็นเจ้าของร่วมกัน และเกิดความสัมพันธ์ที่ใกล้ชิดกันขึ้นในชุมชน