การพัฒนาตัวบ่งชี้และมาตรวัดความงอกงามทางจิตวิญญาณเชิงพุทธ

บทคัดย่อ

วัตถุประสงค์ในการศึกษาครั้งนี้ คือ ๑. เพื่อศึกษาตัวบ่งชี้และมาตรวัดความงอกงามทางจิตวิญญาณเชิงพุทธ ๒. เพื่อพัฒนาตัวบ่งชี้และมาตรวัดความงอกงามทางจิตวิญญาณเชิงพุทธ ซึ่งเป็นการวิจัยแบบผสานวิธี แบบลำดับเวลา โดยการดำเนินการวิจัย แบ่งเป็น ๒ ตอน คือ ตอนที่ ๑ การวิจัยเชิงคุณภาพ และตอนที่ ๒ การวิจัยเชิงปริมาณ 

          ผลการวิจัยเชิงคุณภาพ  พบว่า  ความงอกงามทางจิตวิญญาณเชิงพุทธ หมายถึงภาวะทางจิตใจสงบสุข ไม่เครียดไม่กังวลใจจนเกินไป  เป็นการยกยกระดับจิตจากความเป็นสัตว์  สัตว์ในที่นี้หมายถึงคนที่มีจิตข้องในอารมณ์ต่างๆ การพัฒนาจิตงอกงามก็เป็นจากยกจิตที่เป็นสัตว์ให้เป็นมนุษย์ที่มีใจสูงขึ้น หรือเป็นคนที่พร้อมด้วยศีลธรรมและคุณธรรม ที่เป็นกระแสอริยะบุคคล ยึดพระพุทธศาสนาเป็นแกน อบรมขัดเกลาตัวเอง  มี ๔ องค์ประกอบ   ดังนี้  ๑. ความเข้าใจความเป็นจริงของชีวิต  ๒. ความคงกระพันทางจิตใจ ๓.ความเชื่อมโยงกับผู้อื่นและสิ่งแวดล้อม ๔.ความเชื่อมกับพุทธศาสนา และตัวบ่งชี้อีก ๑๕ ตัวบ่งชี้  การวิจัยเชิงปริมาณ  ผลการวิเคราะห์ พบว่า น้ำหนักองค์ประกอบของทุกองค์ประกอบ มีค่าเป็นบวก โดยมีค่าน้ำหนักองค์ประกอบตั้งแต่ 0.955 ถึง 0.682 และมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ 0.01 ทุกตัว โดยองค์ประกอบ ความเข้าใจความเป็นจริงของชีวิต มีค่าน้ำหนักองค์ประกอบสูงสุดเท่ากับ ๐.๙๕๕ แสดงว่าตัวองค์ประกอบ ความเข้าใจความเป็นจริงของชีวิต เป็นองค์ประกอบที่สำคัญที่สุดของความงอกงามทางจิตวิญญาณ รองลงมา คือ ความคงกระพันทางจิตใจ มีค่าน้ำหนักองค์ประกอบเท่ากับ 0.961 และต่ำสุด คือ ความเชื่อมกับพุทธศาสนา มีค่าน้ำหนักองค์ประกอบเท่ากับ0.682 ตามลำดับ ผลการวิเคราะห์องค์ประกอบตามโมเดลการวิเคราะห์องค์ประกอบเชิงยืนยันความงอกงามทางจิตวิญญาณ โมเดลมีความสอดคล้องกลมกลืนกับข้อมูลเชิงประจักษ์ดีมาก