การพัฒนารูปแบบการจัดสวัสดิการชุมชนแบบพึ่งพาตนเองของกลุ่มออมทรัพย์เพื่อการผลิตในเขตภาคกลางตอนล่าง 1

บทคัดย่อ

การวิจัยครั้งนี้เป็นการวิจัยและพัฒนา มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาสภาพการณ์ การจัดสวัสดิการชุมชนแบบพึ่งพาตนเอง และวิธีการปฏิบัติที่เป็นเลิศของกลุ่มออมทรัพย์เพื่อการผลิต 2) พัฒนารูปแบบการจัดสวัสดิการชุมชนแบบพึ่งพาตนเองของกลุ่มออมทรัพย์เพื่อการผลิต 3) ทดลองใช้รูปแบบการจัดสวัสดิการชุมชนแบบพึ่งพาตนเองของกลุ่มออมทรัพย์เพื่อการผลิต 4) ประเมินและปรับปรุงรูปแบบการจัดสวัสดิการชุมชนแบบพึ่งพาตนเองของกลุ่มออมทรัพย์เพื่อการผลิตในเขตภาคกลางตอนล่าง 1 ดำเนินการวิจัย 4 ขั้นตอน คือ ขั้นตอนที่ 1 เป็นการศึกษาสภาพการณ์ และการปฏิบัติที่เป็นเลิศ โดยคณะกรรมการและสมาชิกของกลุ่มออมทรัพย์เพื่อการผลิต รวมทั้งสิ้น 30 คน โดยการคัดเลือกแบบเจาะจง เครื่องมือที่ใช้ แนวทางการสัมภาษณ์เชิงลึก การสนทนากลุ่ม การสังเกต การรวบรวมข้อมูล และวิเคราะห์ข้อมูลด้วยการวิเคราะห์เนื้อหา ขั้นตอนที่ 2 ออกแบบและการพัฒนารูปแบบฯ ผู้ทรงคุณวุฒิ จำนวน 5 คน เครื่องมือที่ใช้ เป็นแบบสอบถาม การวิเคราะห์ข้อมูลด้วยโปรแกรมสำเร็จรูป สถิติที่ใช้ ค่าเฉลี่ยและส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน ขั้นตอนที่ 3 ทดลองใช้กับกลุ่มออมทรัพย์เพื่อการผลิตบ้านหนองมะตูม ตำบลดอนแร่ อำเภอเมืองราชบุรี จังหวัดราชบุรี จำนวน 30 คน เครื่องมือที่ใช้ แบบทดสอบความรู้ การจัดเวทีเสวนา การวิเคราะห์ข้อมูลด้วยโปรแกรมสำเร็จรูป สถิติที่ใช้ ค่าเฉลี่ยและส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน ค่าที และการวิเคราะห์เนื้อหา ขั้นตอนที่ 4 ประเมินและปรับปรุงรูปแบบฯ กลุ่มเป้าหมาย จำนวน 30 คน เครื่องมือที่ใช้ แบบสอบถามความพึงพอใจ และแนวทางการถอดบทเรียน วิเคราะห์ข้อมูลด้วยค่าเฉลี่ยและส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และถอดบทเรียนด้วยการวิเคราะห์เนื้อหา  

         ผลการวิจัย พบว่า 1. สภาพการณ์ คนในชุมชนมีความสัมพันธ์ที่ใกล้ชิด มีการออมเงินร่วมกัน  ทำให้มีเงินทุนในการประกอบอาชีพ และใช้จ่ายในยามเจ็บไข้ได้ป่วย แล้วขยายผลเป็นการช่วยเหลือด้านอื่นๆ การปฏิบัติที่เป็นเลิศของกลุ่มออมทรัพย์เพื่อการผลิต พบว่ามาจากการที่คณะกรรมการและสมาชิกของกลุ่มฯมีความรู้และความเข้าใจเกี่ยวกับกลุ่มออมทรัพย์เพื่อการผลิต  มีส่งเสริมให้ประชาชนมีการออมเงิน เป็นการรวมตัวกันของชาวบ้าน เพื่อช่วยเหลือตนเอง ซึ่งกันและกัน โดยการประหยัดทรัพย์ และปลูกฝังสมาชิกกลุ่มด้วยการใช้คุณธรรม การจัดสวัสดิการชุมชนเกิดจากการออมเงิน แล้วแบ่งให้คนที่มีความต้องการเงินทุนไปประกอบอาชีพ ได้มีการนำผลกำไรของกลุ่มมาจัดสวัสดิการ โดยระบบการจัดสวัสดิการที่ดีควรให้ทุกคนสามารถเข้ามามีส่วนร่วม โดยตกลงกติกาและใช้ร่วมกัน จากความต้องการของคนในชุมชน 2. ผลการพัฒนารูปแบบชื่อว่า “TONMAI Model” ได้แก่ 1) T - Trust (ความไว้วางใจ) 2) O - Opportunities (โอกาส) 3) N - Networking (เครือข่าย) 4) M – Management (การจัดการ) 5) A – Activity (กิจกรรม) 6) I – Impression (ความประทับใจ) ที่ผ่านการรับรองแล้ว  3. ผลการทดลองรูปแบบ ผู้ที่เข้ารับการอบรมมีความรู้หลังการอบรมสูงกว่าก่อนการอบรมอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .05 การจัดเวทีเสวนาของสมาชิกกลุ่มออมทรัพย์ และ 4.     ผลของการประเมินมีความพึงพอใจในภาพรวมของกลุ่มทดลองที่มีต่อรูปแบบฯอยู่ในระดับมาก และผลการถอดบทเรียน กลุ่มออมทรัพย์เพื่อการผลิตมีเป้าหมายสำคัญในการพัฒนาคนในชุมชนให้มีการดำเนินชีวิต และเรียนรู้การทำงานร่วมกันในรูปแบบ“กระบวนการกลุ่ม” และใช้ “สัจจะออมทรัพย์” เป็นเครื่องมือในการสร้างวินัยการออมของสมาชิกเพื่อพัฒนาเศรษฐกิจในระดับชุมชน และใช้ผลกำไรของกลุ่มนำมาแบ่งปัน และช่วยเหลือกันเป็นสวัสดิการในชุมชน ดูแลตั้งแต่เกิดแก่เจ็บตาย และพัฒนาการศึกษาของคนในชุมชน รวมถึงนำเงินมาใช้ในการพัฒนาสาธารณะประโยชน์ร่วมกันของคนชุมชน รวมถึง วัด ศาสนสถานในชุมชนด้วย และสะท้อนว่า คนในชุมชนชนบทจนเงินแต่ไม่จนน้ำใจ" อยู่ร่วมกันแบบสามัคคีรักใคร่กลมเกลียว เป็นวิถีของการพึ่งพาตนเอง ให้ความช่วยเหลือเอื้ออาทรซึ่งกันและกันของคนในชุมชน