MORAL CITY : แนวทางการส่งเสริมและขับเคลื่อนการพัฒนาสู่เมืองคุณธรรม

บทคัดย่อ

งานวิจัยเรื่อง Moral City: แนวทางการส่งเสริมและขับเคลื่อนการพัฒนาสู่เมืองคุณธรรม เป็นงานวิจัยเชิงคุณภาพ มีวัตถุประสงค์ (1) เพื่อศึกษารูปแบบและกระบวนการในการส่งเสริมและขับเคลื่อนการพัฒนาคุณธรรมในระดับเมือง (2) เพื่อพัฒนาศักยภาพกลไกการส่งเสริมคุณธรรมเชิงพื้นที่ และ (3) เพื่อสร้างองค์ความรู้และโมเดลการพัฒนาเมืองคุณธรรม (Moral City Model) ที่สามารถนำไปใช้และขยายผลเชิงปฏิบัติในระดับจังหวัดได้ทั่วประเทศ งานวิจัยใช้ระเบียบวิธีแบบผสมผสาน (Mixed Methods Research) ประกอบด้วย การวิจัยเชิงเอกสาร การวิจัยเชิงคุณภาพ และการวิจัยเชิงปฏิบัติการ

การวิจัยเชิงเอกสารเน้นการศึกษาแนวนโยบาย แนวทางสำคัญ และกรณีตัวอย่างจังหวัดคุณธรรมที่ประสบความสำเร็จจากหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง อาทิ กระทรวงมหาดไทย กรมการศาสนา ศูนย์คุณธรรม และสำนักงานผู้ตรวจการแผ่นดิน เพื่อนำมาวิเคราะห์และสังเคราะห์เป็นองค์ความรู้กลาง ส่วนการวิจัยเชิงคุณภาพใช้แนวทางปรากฏการณ์วิทยา (Phenomenology) ผ่านการศึกษาเอกสาร วารสาร ตำรา และการสัมภาษณ์เชิงลึก (In-depth Interview) กับผู้ให้ข้อมูลสำคัญอย่างน้อย 5 ราย ได้แก่ ผู้แทนคณะกรรมการส่งเสริมคุณธรรมแห่งชาติ หน่วยงานที่เกี่ยวข้อง ผู้ทรงคุณวุฒิ และนักวิชาการ ขณะที่การวิจัยเชิงปฏิบัติการมุ่งจัดทำและทดสอบชุดความรู้กลางในพื้นที่จังหวัดกำแพงเพชร จัดฝึกอบรม “นักส่งเสริมคุณธรรมเชิงพื้นที่” สนับสนุนการจัดทำแผนปฏิบัติการ ติดตามผล และจัดตั้ง “Moral Network Center” เพื่อเป็นกลไกกลางในการขับเคลื่อน พื้นที่ศึกษาแบ่งเป็น 3 ระดับ ได้แก่ ระดับนโยบาย (ผู้แทนคณะกรรมการส่งเสริมคุณธรรมแห่งชาติ กรมการศาสนา ศูนย์คุณธรรม และกระทรวงมหาดไทย) ระดับจังหวัด (ราชบุรีและบุรีรัมย์) และระดับพื้นที่ปฏิบัติการขยายผล (จังหวัดกำแพงเพชร) โดยใช้การเลือกแบบเฉพาะเจาะจง (Purposive Sampling) ทั้งผู้กำหนดนโยบายและผู้ปฏิบัติในพื้นที่ ผลการวิจัยพบว่า กระบวนการขับเคลื่อนการพัฒนาคุณธรรมต้องอาศัยการบูรณาการระหว่างนโยบายระดับชาติและการมีส่วนร่วมของเครือข่ายทางสังคมในระดับพื้นที่อย่างเป็นระบบ ชุดความรู้และโมเดล “Moral City” ที่ได้จากงานวิจัยนี้ สามารถใช้เป็นแนวทางเชิงปฏิบัติสำหรับจังหวัดคุณธรรม เพื่อเสริมสร้างศักยภาพกลไกทางสังคมและขยายผลการพัฒนาเมืองคุณธรรมให้มีความยั่งยืนต่อไป