การสร้างความมั่นคงทางอาหารเพื่อการพัฒนาอย่างยั่งยืนของสังคมไทย กรณีศึกษาจังหวัดพระนครศรีอยุธยา

บทคัดย่อ

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์ ๑) เพื่อศึกษาสถานะความมั่นคงทางอาหารเพื่อการพัฒนาอย่างยั่งยืนของสังคมไทย๒)เพื่อศึกษากระบวนการสร้างความมั่นคงทางอาหารเพื่อการพัฒนาอย่างยั่งยืนของสังคมไทย ๓) เพื่อเสนอรูปแบบการสร้างความมั่นคงทางอาหารเพื่อการพัฒนาอย่างยั่งยืนของสังคมไทย เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ รวบรวมข้อมูลจากเอกสารที่เกี่ยวข้องและการสัมภาษณ์เชิงลึกกลุ่มเกษตรกรในจังหวัดพระนครศรีอยุธยา โดยการเลือกแบบเจาะจง เครื่องมือที่ใช้ ได้แก่ แบบสัมภาษณ์ การวิเคราะห์ข้อมูล ใช้วิธีวิเคราะห์เนื้อหา (Content Analysis)  

ผลการวิจัยพบว่า   

๑. ผลศึกษาสถานะความมั่นคงทางอาหาร พบว่า จังหวัดพระนครศรีอยุธยา มีพื้นที่เป็นที่ราบลุ่มเหมาะสำหรับทำการเกษตร ประชากรส่วนใหญ่จึงทำการเกษตรเป็นหลัก มีแม่น้ำหลายสายไหลผ่าน มีความอุดมสมบูรณ์ด้านข้าวปลาอาหาร มีกลุ่มเกษตรกรส่งเสริมการสร้างความมั่นคงทางอาหาร ชุมชนมีบริบทที่แตกต่างกัน มีโครงสร้างและความปฏิสัมพันธ์ในการสร้างเสริมความมั่นคงทางอาหาร (๑) มีอาหารพอเพียงและมีคุณภาพที่เหมาะสม (๒) ทุกคนเข้าถึงอาหารได้เพียงพอ (๓) การใช้ประโยชน์เน้นการบริโภคอาหารเพื่อสุขภาพ (๔) มีเสถียรภาพทางอาหารที่ได้รับมาตรฐานที่มีคุณภาพสูง (๕) การ
ผลิตอาหารและอาหารแปรรูป เช่น แปรข้าวเปลือกเป็นข้าวสารแปรเป็นรูปปลาเป็นปลาอบแห้ง ปลาเส้นและการแปรรูปผลไม้ เป็นต้น

  ๒) กระบวนการสร้างความมั่นคงทางอาหารในจังหวัดพระนครศรีอยุธยา ประกอบด้วย ๕ ขั้นตอน ๑) การเรียนรู้ของกลุ่มเกษตรกร ๒) การตระหนัก/สำนึกของกลุ่มเกษตรกร ๓) การยอมรับของกลุ่มเกษตรกร ๔) การประยุกต์ใช้ผลผลิตของกลุ่มเกษตรกร และ ๕) การใช้นวัตกรรมการสร้างความมั่นคงทางอาหาร

  ๓) การสร้างความมั่นคงทางอาหาร พบว่า มีการผลิตอาหารจากการร่วมกลุ่มเกษตรกร ส่งเสริมการเกษตร กลุ่มวิสาหกิจชุมชน กลุ่มเกษตรกรมีทั้งรูปแบบการผลิต และการแปรรูปผลผลิต เช่น ทำนาปลูกข้าวเป็นหลัก ผลิตผัก มีการแปรรูปข้าวเปลือกให้เป็นข้าวสาร กลุ่มแปรรูปผลไม้ กลุ่มแปรรูปปลาอบแห้ง เป็นต้น ผู้วิจัยจึงเสนอการสร้างความมั่นคงทางอาหารเพื่อการพัฒนาอย่างยั่งยืนของสังคมไทย โดยนำแนวคิดกระบวนการพัฒนาสังคมมาประยุกต์ใช้เป็นกระบวนการสร้างความมั่นคงทางอาหาร สรุปได้ ๓ ลักษณะ คือ (๑) แบบเกษตรชุมชนทำสวนเป็นฐาน (๒) แบบเกษตรชุมชนทำไร่นาสวนผสม (๓) แบบกลุ่มผลิตอาหารและการแปรรูปผลผลิต โดยการเสริมสร้างความมั่นคงทางอาหารในชุมชน เป็นวงเกลียวการเรียนรู้มีลักษณะเชื่อมโยงต่อเนื่องกันขึ้นไป ๓ ระยะ คือ (๑) การเรียนรู้เพื่อฟื้นฟูพัฒนาวิถีชุมชนและการพึ่งตนเองสู่การเสริมสร้างความมั่นคงทางอาหาร (๒) การเรียนรู้เพื่อปรับเปลี่ยนชุมชนสู่การเสริมสร้างความมั่นคงทางอาหารร่วมกัน (๓) การเรียนรู้เพื่อพัฒนาการสร้างเสริมความมั่นคงทางอาหารของชุมชนในจังหวัดพระนครศรีอยุธยา มุ่งเป้าหมาย เพื่อ การสร้างความมั่นคงทางอาหารเพื่อการพัฒนาอย่างยั่งยืนของสังคมไทย