แผนที่ทางเดินยุทธศาสตร์กับการพัฒนาชุมชน: การเรียนรู้เพื่อเสริมพลังอำนาจความรอบรู้ทางสุขภาพจากชุมชนฐานราก

บทคัดย่อ

          บทความวิจัยฉบับนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) นำเสนอแนวคิดและความสำคัญของแผนที่ทางเดินยุทธศาสตร์ 2) ประเมินความต้องการการสร้างเสริมสุขภาวะและคุณภาพชีวิตในการพัฒนาชุมชน และ 3) พัฒนาข้อเสนอแนวทางการบูรณาการการใช้แผนที่ทางเดินยุทธศาสตร์ในการขับเคลื่อนการพัฒนาชุมชน เป็นวิจัยเชิงคุณภาพศึกษาข้อมูลจากเอกสาร ใช้แบบสัมภาษณ์เชิงลึก สนทนากลุ่ม และสังเกตการณ์อย่างมีส่วนร่วม ผู้ให้ข้อมูลสำคัญ ได้แก่ ผู้ประสานงานโครงการ อาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน แกนนำชุมชนต้นแบบที่มีบทบาทเกี่ยวข้องกับการทำงานสร้างเสริมสุขภาพและคุณภาพชีวิตของชุมชน เป็นการคัดเลือกแบบเจาะจงจากตัวแทน 4 กลุ่ม ได้แก่ 1) กลุ่มตัวแทนภาคประชาชน 2) กลุ่มตัวแทนโครงการสร้างเสริมสุขภาพ 3) กลุ่มตัวแทนองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น และ 4) กลุ่มตัวแทนเจ้าหน้าที่ภาครัฐ กลุ่มละ 10 คน จำนวนทั้งหมด 40 คน โดยวิเคราะห์ข้อมูลเชิงเนื้อหา และสรุปบทเรียน ผลการศึกษาพบว่า 1) แผนที่ทางเดินยุทธศาสตร์เป็นเครื่องมือการบริหารการเปลี่ยนแปลงและเสริมพลังการขับเคลื่อนงาน สามารถวางแผนการดำเนินการ มีการติดตามผลทั้งระหว่างการดำเนินการและประเมินผลหลังการดำเนินการ และบริหารจัดการโครงการหรือกิจกรรมให้สู่เป้าหมายได้ 2) ประเมินความต้องการการสร้างเสริมสุขภาวะและคุณภาพชีวิตในการพัฒนาชุมชนพบว่ามีเป้าหมายร่วม 3 ประการ ได้แก่ สิ่งแวดล้อมที่ดี ความปลอดภัยในการดำเนินชีวิต และความสามัคคีของชุมชน และ 3) แนวทางการใช้แผนที่ทางเดินยุทธศาสตร์เป็นเครื่องมือสำหรับกระบวนการเรียนรู้และเสริมพลังชุมชน จะต้องมีองค์ประกอบพื้นฐาน 6 ประการ ได้แก่ ผู้นำกิจกรรมต้องมีทักษะกระบวนกร ประชาชนเป็นศูนย์กลาง เปิดกว้างสู่การเรียนรู้ การเสริมสร้างการมีส่วนร่วม ความสอดคล้องกับความจำเป็นของชุมชน และความต้องเป็นการสื่อสารเชิงบวก