การฟื้นฟูภูมิปัญญา “ผ้าทอลายหางกระรอก” ชุมชนเกาะยอ ตำบลเกาะยอ อำเภอเมือง จังหวัดสงขลา สู่การพัฒนาผลิตภัณฑ์เชิงสร้างสรรค์
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ฟื้นฟูภูมิปัญญาผ้าทอลายหางกระรอกชุมชนเกาะยอ ตำบลเกาะยอ จังหวัดสงขลา และ 2) เพื่อพัฒนาผลิตภัณฑ์ผ้าทอลายหางกระรอกเชิงสร้างสรรค์ ใช้วิธีการวิจัยเชิงคุณภาพ (Qualitative Research) ใช้สำหรับเก็บรวบรวมข้อมูลองค์ความรู้จากช่างทอผ้า ผู้รู้ อาวุโส ในชุมชนด้วยวิธีการสัมภาษณ์และสนทนากลุ่ม และระเบียบวิธีวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วม (Participatory Action Research) ใช้สำหรับจัดประชุมช่างทอและเครือข่ายผู้ประกอบการเพื่อฟื้นฟูผ้าทอลายหางกระรอก กิจกรรมปฏิบัติการดำเนินการฟื้นฟูผ้าทอลายหางกระรอกสู่การออกแบบผลิตภัณฑ์ ผู้ให้ข้อมูลหลัก (Key Informants) ประกอบด้วย 1) ช่างทอจากกลุ่มทอผ้า 6 กลุ่ม ได้แก่ กลุ่มทอผ้าราชวัตถ์ กลุ่มทอผ้าร่มไทร กลุ่มผ้าทอป้าลิ่ม กลุ่มแม่บ้านเกษตรกร กลุ่มทอผ้าดอกพิกุล และกลุ่มฐานการเรียนรู้ผ้าทอเกาะยอ 2) ผู้รู้หรือผู้อาวุโส ที่มีองค์ความรู้เกี่ยวกับผ้าทอลายหางกระรอกในชุมชนเกาะยอ จำนวน 5 คน 3) ผู้ประกอบการ จำนวน 1 เครือข่าย และ 4) นักออกแบบผลิตภัณฑ์ จำนวน 3 คน ผลการวิจัยพบว่า 1) ผ้าทอลายหางกระรอกในชุมชนเกาะยอสะท้อนองค์ความรู้ด้านภูมิปัญญาผ่านกระบวนการทอ ได้แก่ กระบวนการเตรียมด้าย และกระบวนการทอที่เป็นกรรมวิธีที่สำคัญอันเป็น อัตลักษณ์ของผ้าทอลายหางกระรอกที่ได้สืบทอดมาแต่ครั้งบรรพบุรุษ 2) การออกแบบพัฒนาผลิตภัณฑ์จากผ้าทอลายหางกระรอก 3 ชนิด ได้แก่ กล่องกระดาษทิชชู่ กระเป๋า และหมอนอิง ซึ่งเป็นผลิตภัณฑ์ที่ต้องการของกลุ่มผู้บริโภค สามารถออกแบบได้หลากหลายรูปแบบมีการสร้างสรรค์เพิ่มเติมรายละเอียดให้ดูน่าสนใจ โดยใช้ผ้าทอลายหางกระรอกเพื่อเป็นต้นแบบผลิตภัณฑ์ให้กลุ่มผู้ประกอบการในชุมชนเกาะยอ
Article Details
References
จุรีวรรณ จันพลา และคณะ. (2559). การพัฒนารูปแบบผลิตภัณฑ์ผ้าทอไทยทรงดำเพื่อสร้างมูลค่าเพิ่มตามแนวทางเศรษฐกิจสร้างสรรค์. ฉบับภาษาไทย สาขามนุษยศาสตร์ สังคมศาสตร์และศิลปะ, 9(2), 82-98.
ชนะชัย คงปาน และเดโช แขน้ำแก้ว. (2561). การอนุรักษ์และพัฒนากลุ่มอาชีพการทอผ้ายกเมืองนคร: กรณีศึกษา ชุมชนบ้านมะม่วงปลายแขนเทศบาลตำบลท่างิ้ว อำเภอเมือง จังหวัดนครศรีธรรมราช. วารสารศิลปะการจัดการ, 2(2), 133-142.
ธัญชนก หอมสวาสดิ์ และยุพดี ชินพีระเสถียร. (2563). กระบวนการออกแบบผลิตภัณฑ์ผ้าคลุมไหล่จากการประยุกต์ใช้ลวดลายที่เป็นอัตลักษณ์บนผ้าทอพื้นบ้านของจังหวัดขอนแก่น : แบรนด์บ้านสบายจิตร. วารสารอักษราพิบูล, 1(2), 54-72.
นพพร จันทรนำชู. (2555). เศรษฐกิจสร้างสรรค์ : ความหมาย แนวคิด และโอกาสสำหรับประเทศไทย. วารสารศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยศิลปากร., 10(1), 52-62.
นิตยา สีคง และจักรพงษ์ แพทย์หลักฟ้า. (2565). การจัดการความรู้กลุ่มทอผ้ายกศูนย์ศิลปาชีพบ้านเนินธัมมัง จังหวัดนครศรีธรรมราช. Research and Development Journal Suan Sunandha Rajabhat University, 14(1). 15-27.
มาโนชย์ นวลสระ และคณะ. (2564). การพัฒนาผลิตภัณฑ์ผ้าทอจากเส้นใยธรรมชาติจังหวัดเชียงราย. วารสารมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏเชียงใหม่, 3(2), 42-58.
รุจิราภา งามสระคู และปุณยภา พลวัน. (2561). องค์ความรู้ด้านการพัฒนาผลิตภัณฑ์จากผ้าพื้นเมืองไทยทรงดำ ตำบลบ้านดอน อำเภออู่ทอง จังหวัดสุพรรณบุรี. วารสารการพัฒนาชุมชนและคุณภาพชีวิต, 6(1), 176-177.
วิฑูรย์ ภาเรือง และคณะ. (2561). ศึกษาแนวทางการสืบสานภูมิปัญญาการทอผ้ากาบบัวของชุมชนบ้านเชียงแก้ว จังหวัดอุบลราชธานี. ฉบับภาษาไทย สาขามนุษยศาสตร์ สังคมศาสตร์และศิลปะ, 11(1), 1001-1002.
อัจฉรา วงศ์วัฒนามงคล. (2553). “โลกเลสาบ” ภูมิปัญญาท้องถิ่นมรดกสังคมและวัฒนธรรม ลุ่มน้ำทะเลสาบสงขลา. สงขลา: บริษัทแม็กมีเดีย วาย 2 เคเพรส จำกัด.
อัจฉราพร งิ้วสุภา และคณะ. (2560). แนวทางการถ่ายทอดภูมิปัญญาท้องถิ่นการทอผ้าไหมสู่คนรุ่นใหม่ของกลุ่มทอผ้าไหมบ้านหนองแข้ ตำบลตองโขบ อำเภอโคกศรีสุพรรณ จังหวัดสกลนคร. วารสารบัณฑิตศึกษา, 14(64), 95-102.