ปัจจัยความสำเร็จของการบริหารจัดการทรัพยากรทางทะเลและชายฝั่ง อย่างมีส่วนร่วมของชุมชนลุ่มน้ำทะเลสาบสงขลา: กรณีศึกษาบ้านช่องฟืน อำเภอปากพะยูน จังหวัดพัทลุง

บทคัดย่อ

การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษากระบวนการแนวปฏิบัติที่ดีของความสำเร็จในการบริหารจัดการชุมชนเข้มแข็งแบบมีส่วนร่วมของชุมชนบ้านช่องฟืน 2) ศึกษาปัจจัยความสำเร็จของกระบวนการแนวปฏิบัติที่ดี และ 3) จัดทำนโยบายสาธารณะเพื่อการบริหารจัดการทรัพยากรทางทะเลชายฝั่ง ใช้การวิจัยเชิงปฏิบัติการ สุ่มกลุ่มตัวอย่างแบบเจาะจง คือ คนในชุมชนบ้านช่องฟืนที่เป็นสมาชิกกลุ่ม 9 กลุ่มกิจกรรม และตัวแทนชุมชนรอบลุ่มน้ำทะเลสาบสงขลาที่นำนโยบายไปใช้ประโยชน์ 7 หมู่บ้าน ภาคีเครือข่าย ได้แก่ สำนักงานจังหวัดพัทลุง องค์การบริหารส่วนจังหวัดพัทลุง ท้องถิ่นจังหวัดพัทลุง สำนักงานทรัพยากรทางทะเลและชายฝั่งที่ 5 สมาคมรักษ์ทะเลไทย และสมาคมชาวประมงรักษ์ทะเลสาบ เครื่องมือในการถ่ายทอดองค์ความรู้ คือ องค์ความรู้จากงานวิจัย 2 เรื่อง 1) สิทธิชุมชนกับการจัดการทรัพยากรอย่างมีส่วนร่วม และ 2) กติกาชุมชนเพื่อการทำประมงยั่งยืน เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย คือ แบบสังเกต สัมภาษณ์ และแบบบันทึก วิเคราะห์ข้อมูลด้วยการวิเคราะห์บรรยายสรุปเชิงเนื้อหา ผลการวิจัยพบว่า แนวปฏิบัติที่ดีในการบริหารจัดการทรัพยากรชายฝั่งเกิดจากการมีส่วนร่วมของคนในชุมชน การแบ่งหน้าที่อย่างชัดเจน และการกำหนดระเบียบข้อบังคับที่เป็นรูปธรรม ปัจจัยสำคัญที่นำไปสู่ความสำเร็จ ได้แก่ การมีผู้นำชุมชนที่ได้รับการยอมรับและความร่วมมือจากภาคีเครือข่าย และข้อเสนอเชิงนโยบายสาธารณะประกอบด้วย 5 ด้าน ได้แก่ 1) การจัดสรรพื้นที่ลุ่มน้ำทะเลสาบสงขลาเพื่อการอนุรักษ์และการใช้ประโยชน์ร่วมกัน 2) การส่งเสริมจิตสำนึกและให้ความรู้ด้านกฎหมายและสิทธิชุมชน 3) ส่งเสริมการมีส่วนร่วมระหว่างชุมชนกับภาครัฐ 4) การบังคับใช้กฎหมายอย่างเป็นระบบ และ 5) การส่งเสริมอาชีพให้ประชาชน