การศึกษาเปรียบเทียบความจริงของพระพุทธศาสนากับวิทยาศาสตร์

บทคัดย่อ

     บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาความจริงในมุมมองของพระพุทธศาสนา 2) ศึกษาความจริงในมุมมองของวิทยาศาสตร์ 3) เปรียบเทียบความจริงระหว่างพระพุทธศาสนากับวิทยาศาสตร์ การวิจัยครั้งนี้เป็นการวิจัยเชิงเอกสาร ด้วยการศึกษาพระไตรปิฎก เอกสารวิชาการทางพระพุทธศาสนาและผลงานวิจัยที่เกี่ยวข้อง แล้วนำเสนอผลการวิจัยด้วยการพรรณนาวิเคราะห์

     ผลการศึกษาพบว่า มุมมองของพระพุทธศาสนาการเข้าถึงความจริงคือทุกคนทุกสิ่งจะต้องปฏิบัติตามสิ่งธรรมชาติที่กำหนดให้เป็นไปตามสภาพความเป็นจริงได้ว่าเริ่มจากการเรียนรู้กับสิ่งที่เป็นจริงรับรู้จากสิ่งที่เป็นจริง ความรู้ทั้งหมดจะเกิดขึ้นโดยอาศัยเหตุและผลเป็นองค์ประกอบให้ได้มาซึ่งปัญญาอันเกิดจากความจริงตามหลักอริยสัจ

    ภาพรวมความจริงของวิทยาศาสตร์สามารถกระทำเป็นวิธีการได้มี 5 กระบวนการ คือ การตั้งปัญหา การตั้งสมมติฐาน การสังเกตและทดลอง การวิเคราะห์ และการสรุปผล

     ความจริงของพระพุทธศาสนา เน้นกฎเกณฑ์ธรรมชาติของจิต การทำงานของจิต มีกฎเกณฑ์โดยเฉพาะของจิต การเกิดดับของจิตเป็นไปอย่างรวดเร็ว จิตออกรับอารมณ์ทีละอย่าง กรรมนิยาม กฎแห่งกรรม กฎธรรมชาติเกี่ยวกับกรรม ทำดีได้ดี ทำชั่วได้ชั่ว ผู้ใดทำกรรมผู้นั้นจะได้รับผลกรรม เป็นต้น พระพุทธศาสนาส่วนมากรับความจริงที่เป็นสภาวะหรือนามธรรม และจุดเป้าหมายสูงสุดคือนิพพาน ส่วนความจริงทางวิทยาศาสตร์ เน้นกฎของวัตถุที่ประสาทสามารถสัมผัสได้ เน้นความจริงและยอมรับการทำงานของสสาร ไม่สามารถพิสูจน์ธรรมชาติของจิตวิญญาณได้ ไม่สามารถพิสูจน์นามธรรมให้เห็นประจักษ์ได้