อาชญาวิทยาตามแนวพุทธศาสตร์

บทคัดย่อ

บทความนี้มีจุดมุ่งหมายเพื่อวิเคราะห์แนวคิดเรื่องความผิดและโทษในพระธรรมวินัยผ่านกรอบทฤษฎีทางอาชญาวิทยา ผลการศึกษาพบว่า อาชญาวิทยาตามแนวพุทธศาสตร์คือระบบการควบคุมทางสังคมสำหรับคณะสงฆ์ ที่มีองค์ประกอบครอบคลุมทั้ง การป้องกันอาชญากรรม ผ่านการบัญญัติพระวินัยเพื่อสร้างความละอายและเกรงกลัวต่อบาป (หิริโอตตัปปะ), กระบวนการยุติธรรม ผ่านการไต่สวนและวินิจฉัยอาบัติ และ การปฏิบัติต่อผู้กระทำผิด ผ่านการลงโทษที่เรียกว่า อาบัติ ซึ่งมี 3 ระดับ ได้แก่ ครุโทษ (อาบัติปาราชิก) เป็นโทษสถานหนักที่ไม่สามารถแก้ไขได้และทำให้ขาดจากความเป็นภิกษุ, มัชฌิมโทษ (อาบัติสังฆาทิเสส) เป็นโทษสถานกลางที่แก้ไขได้ด้วยการอยู่กรรม และ ลหุโทษ (อาบัติเบาอื่น ๆ) ที่แก้ไขได้ด้วยการแสดงอาบัติ ข้อค้นพบสำคัญคือ พระธรรมวินัยมิใช่เป็นเพียงบทลงโทษ แต่เป็นกลไกเชิงป้องกันและฟื้นฟูที่มุ่งรักษความบริสุทธิ์ของสงฆ์และให้โอกาสผู้กระทำผิดกลับตน ซึ่งสะท้อนให้เห็นถึงหลักการทางอาชญาวิทยาที่มีความลุ่มลึกในพุทธศาสนา