แร่แห่งความขัดแย้ง: การกลับมาของปัญหาสิทธิมนุษยชนที่แฝงเร้นท่ามกลางยุค 4.0

บทคัดย่อ

ในยุคปัจจุบันผู้คนทั่วโลกต่างเพลิดเพลินกับการใช้และเรียนรู้เทคโนโลยีใหม่ ๆ ซึ่งขับเคลื่อนไปด้วยความทันสมัยในยุค 4.0 แต่จะมีสักกี่คนตระหนักถึงความสำคัญของวัตถุดิบซึ่งถูกนำมาใช้ในการผลิตข้าวของเครื่องใช้ในตลาดโลกทุกวันนี้ บทความวิชาการนี้มีวัตถุประสงค์หลักเพื่อนำผู้อ่านชาวไทย ไม่ว่าจะเป็นนักวิชาการ ผู้ประกอบการ บุคลากรในกระบวนการผลิตแร่และบุคคลทั่วไปได้ทำความรู้จักกับ แร่แห่งความขัดแย้ง (Conflict Minerals) โดยวิเคราะห์ถึงนิยาม ประวัติความเป็นมา แนวนโยบาย กฎหมายและระเบียบปฏิบัติ โดยการนำแนวความคิดเรื่องความเหลื่อมล้ำของสิทธิมนุษยชนซึ่งซ่อนเร้นอยู่ภายใต้ผลิตภัณฑ์ที่ผู้คนใช้กันอยู่ในชีวิตประจำวัน มาวิเคราะห์ภายใต้ทฤษฎีการประกอบการอย่างรับผิดชอบต่อสังคมของ OECD Guidance (The Organization for Economic Co-operation and Development) แห่งสหประชาชาติ รวมถึงบทบัญญัติทางกฎหมายไม่ว่าจะเป็น ร่างข้อบังคับสหภาพยุโรปหรือบทกฎหมายเพื่อการคุ้มครองผู้บริโภค Dodd Frank แห่งสหรัฐอเมริกา (The Dodd–Frank Wall Street Reform and Consumer Protection Act 2010) มาใช้เป็นกรอบในการวิเคราะห์ และความคาดหวังในอนาคตต่อการพัฒนาหลักปฏิบัติร่วมกันทั้งในระดับสากลและในประเทศไทย
ผลการวิเคราะห์พบว่าแม้จะมีการกำหนดแนวนโยบายซึ่งเกี่ยวข้องกับประเด็นปัญหาดังกล่าวในระดับสากล รวมถึงการมีกฎหมายบังคับใช้ในบางประเทศ หากแต่ยังคงปรากฏการเล็ดลอดเข้ามาของแร่แห่งความขัดแย้งผ่านช่องทางต่าง ๆ ทั้งในประเทศไทยและประเทศอื่น ๆ ทั่วทุกภูมิภาคในโลก อาจถึงเวลาที่เวทีนานาชาติจะต้องตระหนักถึงการมีอยู่ของแร่แห่งความขัดแย้งและร่วมมือกันหาทางออกไม่ว่าโดยการเพิ่มความแข็งแกร่งเชิงนโยบาย ระบบการตรวจสอบแร่ที่ละเอียดและเข้าถึงกระบวนการผลิตมากกว่าเก่า หรือการใช้ประโยชน์จากเครื่องมือทางกฎหมายเพื่อลดช่องว่างดังว่านั้น