“ครอบครัว” และ “ระบบเครือญาติ” บริเวณลุ่มทะเลสาบสงขลา ในท่ามกลางกระแสความเปลี่ยนแปลง ทศวรรษ 2460 – ปัจจุบัน

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษานิยามความหมายของครอบครัวและระบบเครือญาติบริเวณลุ่มทะเลสาบสงขลา รวมถึงศึกษาวิเคราะห์ลักษณะความสัมพันธ์ภายในครอบครัวและระบบเครือญาติของชุมชนบริเวณลุ่มทะเลสาบสงขลาในท่ามกลางความเปลี่ยนแปลง ทศวรรษ 2460 ถึงปัจจุบัน เป็นการศึกษาประวัติศาสตร์ท้องถิ่นโดยใช้ระเบียบวิธีวิจัยทางประวัติศาสตร์

ผลการวิจัยพบว่า ประวัติศาสตร์ชุมชนท้องถิ่นในบริเวณลุ่มทะเลสาบสงขลาแสดงให้เห็นว่าความหมายของ ครอบครัว และความรับรู้ของสังคมลุ่มทะเลสาบสงขลาเกี่ยวกับ ระบบเครือญาติ ปรากฏ 3 ลักษณะ คือ สายโลหิต การแต่งงาน และโดยการสมมติหรือญาติเสมือน ขณะที่ความเปลี่ยนแปลงของลักษณะความสัมพันธ์ภายในครอบครัวและระบบเครือญาติแบ่งออกเป็น 3 ช่วงเวลา กล่าวคือ ช่วงแรกก่อนทศวรรษ2520 ความสัมพันธ์ภายในครอบครัวและระบบเครือญาติเหนียวแน่น เข้มข้น เข้มแข็ง กลายเป็นรากฐานและกลไก สร้างความมั่นคงต่อวิถีการผลิตและความมั่นคงของชุมชน ช่วงที่สอง ทศวรรษ 2520 ถึงกลางทศวรรษ 2540 ความสัมพันธ์ภายในครอบครัวและระบบเครือญาติมีความเหินห่าง หดแคบ ด้วยเงื่อนไขการดำเนินวิถีเชิงปัจเจกซึ่งมีส่วนสำคัญที่นำไปสู่ภาวะของการเมินเฉยและภาวะช่องว่างระหว่างวัย/กลุ่มคน ช่วงที่สามตั้งแต่กลางทศวรรษ 2540 ถึงปัจจุบัน เป็นช่วงแห่งการรื้อฟื้นความเป็นครอบครัวและระบบเครือญาติในรูปแบบของความสัมพันธ์ใหม่เพื่อนำคุณค่ามาปรับใช้ขับเคลื่อนกิจกรรมกลุ่มและสร้างความเข้มแข็งของเครือข่ายให้สอดคล้องกับความเปลี่ยนแปลงในปัจจุบัน