การดูแลสุขภาพพระสงฆ์ตามธรรมนูญสุขภาพพระสงฆ์แห่งชาติ
คำสำคัญ:
การดูแลสุขภาพ, พระสงฆ์, ธรรมนูญสุขภาพ, ภาวนา 4บทคัดย่อ
บทความวิชาการนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาแนวทางการดูแลสุขภาพพระสงฆ์ตามธรรมนูญสุขภาพพระสงฆ์แห่งชาติ พ.ศ. 2560 ซึ่งเป็นกรอบและแนวทางในการดำเนินงานด้านสุขภาพพระสงฆ์อย่างเป็นระบบ การศึกษานี้มุ่งวิเคราะห์ที่มาของการดูแลสุขภาพพระสงฆ์ซึ่งเกิดจากสภาพปัญหาสุขภาพของพระสงฆ์ในปัจจุบันที่พบว่ามีแนวโน้มเจ็บป่วยด้วยโรคไม่ติดต่อเรื้อรังเพิ่มมากขึ้น ผลการศึกษาพบว่า แนวคิดเรื่องสุขภาพตามพระพุทธศาสนามีความสอดคล้องกับความหมายของสุขภาพในมิติองค์รวมที่ครอบคลุมทั้งกาย จิต สังคม และปัญญา โดยหลักการสำคัญในการดูแลสุขภาพพระสงฆ์ตามแนวพระพุทธศาสนา คือ การพัฒนาตามหลักภาวนา 4 ประกอบด้วย กายภาวนา (การพัฒนากาย) ศีลภาวนา (การพัฒนาพฤติกรรม) จิตภาวนา (การพัฒนาจิตใจ) และปัญญาภาวนา (การพัฒนาปัญญา) ซึ่งมีความสำคัญต่อการยกระดับคุณภาพชีวิตและสุขภาวะของพระสงฆ์อย่างยั่งยืน บทความนี้นำเสนอแนวทางการประยุกต์ใช้หลักภาวนา 4 ในการดูแลสุขภาพพระสงฆ์ผ่านกิจกรรมที่เป็นรูปธรรม เช่น การจัดสภาพแวดล้อมที่เอื้อต่อสุขภาพ
การส่งเสริมพฤติกรรมสุขภาพที่เหมาะสมตามพระธรรมวินัย การพัฒนาจิตใจและปัญญาผ่านการปฏิบัติธรรม ตลอดจนการสร้างความร่วมมือระหว่างคณะสงฆ์ ชุมชน และหน่วยงานที่เกี่ยวข้องในการดูแลสุขภาพพระสงฆ์อย่างเป็นองค์รวม
เอกสารอ้างอิง
กองแผนงานกรมอนามัย. (2564). รายละเอียดโครงการพระสงฆ์กับการพัฒนาสุขภาวะ ปี 2564. สืบค้น 14 พฤศจิกายน 2567, จาก https://shorturl.asia/xI6C5
เนสินี ไชยเอีย และนภาพร. ครุสันธิ์ (2550). การตรวจสุขภาพประจําปีจําเป็นหรือไม่. วารสารอายุรศาสตร์อีสาน, 6(3), 170-182.
บุญเติม แสงดิษฐ์. (2556). คู่มือสร้างเสริมสุขภาพและวันสำคัญในการรณรงค์ส่งเสริมสุขภาพ. กรุงเทพฯ: สํานักพิมพ์พลสยามปริ้นติ้ง.
พระธรรมปิฎก (ป.อ. ปยุตฺโต). (2546). พจนานุกรมพุทธศาสตร์ ฉบับประมวลศัพท์ (พิมพ์ครั้งที่ 5). กรุงเทพฯ: มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
______. (ม.ป.ป.). อายุยืนอย่างมีคุณค่า. กรุงเทพฯ: ธรรมสภา.
พระธรรมสิงหบุราจารย์ (จรัญ ฐิตธฺมโม). (ม.ป.ป.). หลักประกันชีวิต ทุกลมหายใจใช้เวลาให้เป็นประโยชน์. กรุงเทพฯ: สถาบันบันลือธรรม.
พระพรหมคุณาภรณ์ (ป.อ.ปยุตฺโต). (2547). หลักแม่บทของการพัฒนาคน (พิมพ์ครั้งที่ 15). กรุงเทพฯ: มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
พระพรหมคุณาภรณ์ (ป.อ.ปยุตฺโต). (2557). สุขภาวะองค์รวมแนวพุทธ (พิมพ์ครั้งที่ 6). กรุงเทพฯ: บริษัทสหมิตรพริ้นติ้งแอนพับลิสซิ่ง จำกัด.
พระไพศาล วิสาโล. (2556). สัมโทนียกถา “ธรรม”. กรุงเทพฯ: มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์.
พระราชวรมุนี (ป.อ. ปยุตฺโต). (2527). สถาบันสงฆ์กับสังคมไทย. กรุงเทพฯ: สำนักพิมพ์มูลนิธิโกมลคีมทอง.
พระสมุห์ธงชัย สุนฺทราจาโร. (2564). รูปแบบการขับเคลื่อนการส่งเสริมสุขภาวะพระสงฆ์ตามธรรมนูญสุขภาพพระสงฆ์ในจังหวัดนครราชสีมา (ดุษฎีนิพนธ์พุทธศาสตรดุษฎีบัณฑิต สาขาวิชาการจัดการเชิงพุทธ). พระนครศรีอยุธยา: มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. (2539). พระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
ราชบัณฑิตยสถาน. (2554). พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน. กรุงเทพฯ: อักษรเจริญทัศน์.
ศุภชัย คณารัตนพฤกษ์. (2543). แนวทางการตรวจสุขภาพของประชาชนไทย. กรุงเทพฯ: ไอเอ็นเอส.
สนธนา สีฟ้า. (2560). การศึกษาพฤติกรรมการสร้างเสริมสุขภาพของพระภิกษุในจังหวัดปัตตานี (วิทยานิพนธ์ศึกษาศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาหลักสูตรและการสอน). ปัตตานี: มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์.
สำนักงานคณะกรรมการสุขภาพแห่งชาติ (สช.). (2560). ธรรมนูญสุขภาพพระสงฆ์แห่งชาติ พุทธศักราช 2560. นนทบุรี: บริษัท โอ.เอส. พริ้นติ้ง เฮาส์ จำกัด.
อำพล จินดาวัฒนะ. (2550). การสร้างเสริมสุขภาพ: แนวคิด หลักการและบทเรียนของไทย. กรุงเทพฯ: หมอชาวบ้าน.
Connelly, M. T., & Inui, T. S. (1998). Principle of Disease Prevention. In A. S. Fauci et al. (Eds.), Harrison’s Principles of Internal Medicine (14th ed., pp. 46-48). McGraw-Hill.
