อัตลักษณ์ชุมชนประวัติศาสตร์บ้านเชียงเหียน จังหวัดมหาสารคาม ผ่านกราฟิกตราสัญลักษณ์

บทคัดย่อ

            บทความนี้เป็นส่วนหนึ่งของโครงการวิจัยเรื่อง “การออกแบบกราฟิกเอกลักษณ์ชุมชนประวัติศาสตร์บ้านเชียงเหียน” มีวัตถุประสงค์เพื่อทำการศึกษาถึงอัตลักษณ์ที่โดดเด่นของชุมชนบ้านเชียงเหียน จังหวัดมหาสารคาม ที่แสดงให้เห็นถึงความเป็นเอกลักษณ์เฉพาะตัวที่ดีของชุมชน เพื่อใช้เป็นแนวทางในการออกแบบกราฟิกตราสัญลักษณ์ชุมชนบ้านเชียงเหียน ตามกรอบกระบวนการวิจัยและพัฒนา (R&D Research and Development)มีพื้นที่เป้าหมายเป็นชุมชนบ้านเชียงเหียน หมู่ที่ 3 18 และ 23 โดยการศึกษาวิจัยแบ่งออกเป็นสองส่วนคือ 1) ส่วนการหาอัตลักษณ์ในพื้นที่ข้อมูล 2) ส่วนการออกแบบตราสัญลักษณ์

        จากการวิจัยพบว่า อัตลักษณ์ที่โดดเด่นของชุมชนบ้านเชียงเหียนนั้นเป็นอัตลักษณ์ที่มีพื้นฐานมาจากความเชื่อในเรื่องสิ่งเหนือธรรมชาติ การเคารพศรัทธาในผีบรรพบุรุษที่มีทั้งรูปแบบที่เป็นรูปธรรมและนามธรรม ได้แก่ ศาลปู่ตา ศาลญาแม่นาง ไหโบราณ กระรอกด่อน และบั้งไฟ ที่มีความเกี่ยวโยงกับประเพณีวัฒนธรรมในรูปแบบดั้งเดิมที่สืบทอดต่อกันมา จากการศึกษาแนวทางในการออกแบบพบว่า กราฟิกตราสัญลักษณ์ที่จำเป็นจะต้องสร้างจากการมีส่วนร่วมในชุมชนเพื่อสร้างความเป็นเจ้าของหรือความภาคภูมิใจในสิ่งที่ตนได้มีส่วนสร้างขึ้น ในแบบตราสัญลักษณ์ชุมชนที่ถ่ายทอดอัตลักษณ์ของชุมชนจำเป็นที่จะต้องมีข้อมูลเรื่องราวภายในพื้นที่อย่างครบถ้วน การนำสิ่งใดสิ่งหนึ่งมาเป็นตัวแทนนั้นอาจจะขัดกับบทบาทความสำคัญและความสามัคคีของชุมชนได้

      ตราสัญลักษณ์ชุมชนบ้านเชียงเหียนนี้ประกอบสร้างขึ้นจากการมีส่วนร่วมในการนำเสนออัตลักษณ์ของชุมชนโดยชุมชน และพัฒนาแบบร่างอย่างมีส่วนร่วมของชุมชนเป็นปัจจัยหลักที่จะทำให้ชุมชนได้ตระหนักและภาคภูมิใจในสิ่งที่ชุมชนของตัวเองมีอยู่ อีกทั้งการสร้างกราฟิกตราสัญลักษณ์ยังเกิดเป็นนวัตกรรมที่เป็นประโยชน์ในการนำไปใช้งานในด้านต่างๆ ของชุมชนต่อไป