การเมืองวัฒนธรรมในนวนิยายสัจนิยมมหัศจรรย์ของตรี อภิรุม คณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหาสารคาม

บทคัดย่อ

บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาการเมืองวัฒนธรรมในนวนิยายแนวสัจนิยมมหัศจรรย์ของ ตรี อภิรุม จำนวน 11 เรื่อง ในเชิงความหมายของพื้นที่อำนาจ ด้วยแนวคิดการเมืองวัฒนธรรม (cultural politics) โดยศึกษา 4 ประเด็น ได้แก่ การเมืองของพื้นที่การเมืองของชนชั้น การเมืองของความเชื่อทางศาสนาและอุดมการณ์ และการเมืองของ
เพศสถานะ ผลการศึกษาพบว่า นวนิยายสัจนิยมมหัศจรรย์ของ ตรี อภิรุม มีบทบาทในการเปิดพื้นที่การเมืองวัฒนธรรม ดังนี้ 1) การเมืองของพื้นที่ พบว่า ฉากและสถานที่เป็นพื้นที่เชิงซ้อนโดยเป็นสถานที่อยู่อาศัย เป็นเมืองโบราณเป็นสัญลักษณ์สื่อสถานภาพทางสังคมและความคิดของตัวละครด้านศีลธรรมจริยธรรม เป็นบรรทัดฐานของชีวิตปัจเจกชนและชีวิตของสังคม 2) การเมืองของชนชั้น พบว่าสื่อถึงความเหลื่อมล้ำไม่เท่าเทียมของปวงชนในสังคมไทยทั้งชุมชนเมืองและชนบท ชนชั้นที่ได้เปรียบเป็นผู้มีฐานะดีมียศถาบรรดาศักดิ์ ส่วนชนชั้นที่เสียเปรียบเป็นชนชั้นกลางและเป็นสามัญชนคนชายขอบที่อาศัยอยู่ในบ้านป่ากลางดง 3) การเมืองของความเชื่อทางศาสนาและอุดมการณ์ พบว่านวนิยายที่เขียนในยุคหลังอาณานิคมมีบรรยากาศของสงครามโลกครั้งที่หนึ่ง ครั้งที่สอง สงครามอินโดจีนและสงครามเย็น ซึ่งมีผลกระทบต่อเศรษฐกิจครัวเรือนและเศรษฐกิจชาติที่ตกต่ำฝืดเคืองเกิดอาชญากรรมลักขโมยปล้นฆ่า ประชาชนปกป้องตนด้วยธรรมานุภาพ เครื่องรางของขลัง เวทมนต์คาถาและไสยศาสตร์ 4) การเมืองของเพศสถานะ พบว่าผู้เขียนให้ความสำคัญต่อความเท่าเทียมทางเพศ เพศชายมีคุณสมบัติสำคัญคือมีความกล้าหาญเป็นผู้นำ เป็นคนดีมีศีลธรรม ส่วนเพศหญิงมีคุณสมบัติด้านความดีงามทั้งใจและกาย ยอมรับกฎแห่งกรรมมั่นคงในศีล ทาน ภาวนา และมีสำนึกเชิงจริยธรรมต่อธรรมชาติ