พืชผักพื้นบ้านในตำรายาใบลานอีสาน

บทคัดย่อ

การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาสรรพคุณผักพื้นบ้านที่ปรากฏในเอกสารใบลานอีสาน เพื่อศึกษาความถี่สรรพคุณผักพื้นบ้านที่ปรากฏในเอกสารใบลานและเพื่อศึกษาบทบาทของสมุนไพรในสังคมอีสานยุคโบราณ โดยศึกษาจากเอกสารใบลานอีสาน จำนวน 12 ฉบับ ผลการศึกษาพบว่า พบพืชผักพื้นบ้าน 66 ชนิด และสรรพคุณทางยา 588 ประการ ผักที่มีการใช้มากที่สุด ได้แก่ ขิง (59 สรรพคุณ, 10%) ย่านาง (54 สรรพคุณ, 9%) และพริก (43 สรรพคุณ, 7%) สรรพคุณหลักแบ่งตามกลุ่มโรค ได้แก่ โรคผิวหนัง (20.06%) ระบบอาหาร/ขับถ่าย (14.79%) และไข้/ไอ (10.03%) การวิจัยนี้ยังสะท้อนบทบาทของสมุนไพรในสังคมอีสานยุคโบราณ 5 มิติ ได้แก่ การแพทย์พื้นบ้าน เศรษฐกิจและวิถีชีวิต นิเวศวัฒนธรรม ความเชื่อและพิธีกรรม และการส่งต่อภูมิปัญญา ผลการศึกษาช่วยเปิดเผยองค์ความรู้ดั้งเดิมและเสนอแนวทางต่อยอดในการวิจัยทางเภสัชวิทยาและการพัฒนาผลิตภัณฑ์ชุมชนจากพืชผักพื้นบ้านต่อไป