ละครโทรทัศน์ศึกษา: การสำรวจสถานภาพของงานวิจัยว่าด้วยละครโทรทัศน์ไทย (พ.ศ. 2545-2564)

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อสำรวจสถานภาพของงานวิจัยว่าด้วยละครโทรทัศน์ศึกษาของไทย ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2545-2564 โดยอาศัยวิธีการวิเคราะห์เอกสาร (documentary analysis) เป็นเครื่องมือหลักของการศึกษา จากการวิเคราะห์กลุ่มตัวอย่างวิทยานิพนธ์ระดับบัณฑิตศึกษาของจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยและมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ที่ออกแบบวิจัยละครโทรทัศน์ของไทย จำนวน 98 เล่ม พบว่า ประเด็นหัวข้อที่ศึกษาจะครอบคลุม 5 ด้าน คือ การวิเคราะห์ผู้ส่งสาร/ผู้ผลิต  การวิเคราะห์เนื้อหา/ตัวบท การวิเคราะห์ช่องทางการสื่อสาร การวิเคราะห์ผู้รับสาร/ผู้ชม และการวิเคราะห์บริบทการสื่อสารของละครโทรทัศน์
ในส่วนสถานภาพแห่งองค์ความรู้ละครโทรทัศน์ศึกษาของไทย พบว่า ภายใต้ข้อตกลงร่วมกันที่ว่าละครโทรทัศน์เป็นสื่อบันเทิงสำหรับสาธารณชน แนวทางการเข้าสู่ปัญหาของละครโทรทัศน์ศึกษากลับแตกต่างกันไปตามการกำหนดนิยาม/สถานะของละครโทรทัศน์ ซึ่งจำแนกได้เป็น 3 กลุ่ม ได้แก่ นิยามของละครโทรทัศน์ในฐานะสื่อที่มีผลกระทบต่อผู้ชมและสังคม นิยามของละครโทรทัศน์ในฐานะอุตสาหกรรมสื่อ และนิยามของละครโทรทัศน์ในฐานะพื้นที่ทางวัฒนธรรมและอุดมการณ์ และที่สำคัญชุดนิยามทั้ง 3 กลุ่มนี้ถือได้ว่าเป็นตัวแปรต้นที่กำหนด แนวทางการออกแบบงานวิจัยละครโทรทัศน์ศึกษา ตั้งแต่การตั้งปัญหานำวิจัย การประยุกต์แนวคิดและทฤษฎี การเลือกใช้ระเบียบวิธีวิจัย และการวิเคราะห์/สังเคราะห์ผลการศึกษา