พัฒนาการทำนองเพลงซอปั่นฝ้ายสู่ทำนองเพลงประกอบการแสดงชุดฟ้อนสาวไหม

บทคัดย่อ

ศิลปะแห่งเสียงดนตรีสู่การแสดงฟ้อนรำพื้นบ้านล้านนา ในภาคเหนือของประเทศไทย    ที่ประกอบการแสดงชุดฟ้อนสาวไหม มีความอ่อนช้อย งดงาม มีเอกลักษณะที่โดดเด่น สิ่งสำคัญอย่างหนึ่งที่ทำให้ท่าฟ้อนรำเกิดความสมบูรณ์ คงไม่พ้นเรื่อง ทำนองดนตรี ที่ช่วยสอดประสาน    ส่งต่อความรู้สึกทางโสตประสาทให้เกิดความไพเราะ ให้แก่ลีลาท่าฟ้อน ประคับประคองจินตภาพให้เกิดความโดดเด่น ซึ่งส่วนหนึ่ง ทำให้ผู้เขียน มีความสนใจเกี่ยวกับพัฒนาการทางดนตรีพื้นบ้านพื้นเมือง เรื่องราว รูปแบบของทำนองเพลงสาวไหมว่ามีความเป็นมาอย่างไร

          การศึกษาทำนองเพลงซอปั่นฝ้ายสู่กระบวนการสร้างสรรค์ประกอบการแสดงชุดฟ้อนสาวไหมฉบับวิทยาลัยนาฏศิลปเชียงใหม่ ครั้งนี้ พบว่า วงดนตรีที่ใช้คือ “วงสะล้อ-ซึง” และพบว่ามีการพัฒนาการปรับปรุงทำนองเพลงออกเป็น 2 ระยะ ดังนี้ 1) ระยะเริ่มต้น ปรับปรุงทำนองโบราณสู่ทำนองซอปั่นฝ้าย ที่เกิดจากพ่อครูไชยลังกา เครือเสน นำเพลงโบราณของภาคใต้ “เพลงชักใบ” มาปรับปรุงทำนองและประพันธ์บทร้องใหม่ที่เกี่ยวกับการปลูกฝ้ายกลายเป็นซอปั่นฝ้ายและได้รับความนิยมอย่างแพร่หลายในปัจจุบัน 2) ระยะนำซอปั่นฝ้ายปรับปรุงพัฒนาสู่ทำนองสาวไหม     โดยเจ้าสุนทร ณ เชียงใหม่ โดยแบ่งพัฒนาการออกเป็น 4 ลำดับ ดังนี้ ลำดับที่ 1 การปรับปรุงวรรคเพลง โดยตัดวรรคเพลงท่อนซ้ำออก จากโน้ตเพลง 3 บรรทัดครึ่ง ให้เหลือเพียง 2 บรรทัดครึ่ง  ลำดับที่ 2 การเปลี่ยนเสียง เปลี่ยนโน้ตเสียง “โด” เปลี่ยนเป็นเสียง “ซอล” ลำดับที่ 3 การประพันธ์ทำนองเพลงท่อนที่ 2 ขึ้นใหม่ และลำดับที่ 4 นำล่องแม่ปิงมาใช้เป็นเพลงเชื่อมสำหรับบรรเลงประกอบการแสดงชุดฟ้อนสาวไหม ฉบับวิทยาลัยนาฏศิลปเชียงใหม่