ต่อรองต่อต้านผ่านวัตถุ วัฒนธรรมทางวัตถุของการเคลื่อนไหวทางสังคมหลังรัฐประหาร 2557
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
กว่าทศวรรษที่ผ่านมา ความขัดแย้งทางการเมืองไทยที่มักถูกมองว่าแบ่งแยกร้าวลึก และก่อให้เกิดการประท้วงบนถนน (street protest) รวมถึงการแสดงออกซึ่งความไม่เห็นด้วยผ่านการกระทำที่เรียกว่าการแสดงออกเชิงสัญลักษณ์จำนวนนับครั้งไม่ถ้วนนั้น มักมีวัตถุเพื่อการประท้วงเป็นส่วนสำคัญเสมอ ไม่ว่าจะเป็น มือตบ ตีบตบ นกหวีด หรือเสื้อสีต่าง ๆ เช่นเดียวกันกับการประท้วงและการแสดงออกซึ่งความไม่เห็นด้วยภายหลังจากการที่ พล.อ. ประยุทธ์ จันทร์โอชาและคณะ ได้ทำการรัฐประหาร ในนามของคณะรักษาความสงบแห่งชาติ (คสช.) ในวันที่ 22 พฤกษาคม พ.ศ. 2557 บทความนี้มุ่งสำรวจวัตถุที่ใช้ในการประท้วงและต่อต้านทางการเมืองในสังคมไทย บทความแบ่งออกเป็นสามส่วน ส่วนแรก จะสำรวจแนวคิดเรื่องวัตถุที่เกี่ยวข้องกับการประท้วง (protest) การไม่เชื่อฟัง (disobedience) และการต่อต้าน (resistance) ส่วนที่สอง จะสำรวจตรวจสอบวัตถุเพื่อการประท้วงช่วง 2549 จนถึงก่อนรัฐประหาร 2557 ส่วนที่สาม จะสำรวจตรวจสอบวัตถุเพื่อการต่อต้านหลังรัฐประหาร 2557 จนถึงปี พ.ศ. 2563 ซึ่งแสดงให้เห็นว่า ภูมิทัศน์ของการเคลื่อนไหวทางสังคมได้เปลี่ยนแปลงไปอย่างแท้จริง โดยเฉพาะอย่างยิ่งการต่อต้านขัดขืนซึ่งแสดงออกผ่านฐานของวัฒนธรรมทัศนา (visual culture) ทั้งในพื้นที่โลกดิจิทัล และพื้นที่ทางวัตถุ
Article Details
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
ลิขสิทธิ์@ของวารสารมานุษยวิทยา
ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน), กรุงเทพฯ, ประเทศไทย
ข้อมูลเพิ่มเติม:
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/
เอกสารอ้างอิง
กนกรัตน์ เลิศชูสกุล. 2560. พัฒนาการและพลวัตของขบวนการต่อต้าน
ทักษิณ: จากขบวนการเสรีนิยมอันหลากหลายสู่ขบวนการอนุรักษ์นิยม
เข้มข้น รายงานวิจัยเสนอสำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย (สกว).
กรุงเทพฯ: สำนักงานคณะกรรมการส่งเสริมวิทยาศาสตร์ วิจัย และ นวัตกรรม.
กรณ์วิภา. 2561. กลุ่มคนอยากเลือกตั้งแสดงออกเชิงสัญลักษณ์ เย้ย คสช. “เผารัฐธรรมนูญลายพราง”. สืบค้นจากhttps://news.mthai.com/ politics-news/646748.html.
กองบรรณาธิการ. 2557. เกียรติภูมิสื่อมวลชนอันฝันใฝ่?. สืบค้นจาก http:// www.presscouncil.or.th/wp-content/uploads/2014/12/ rajdam-28-2557.pdf.
กรุงเทพธุรกิจ. 2558ก. เตือน'บก. ลายจุด' ขายข้าวเชิงสัญลักษณ์อย่าล้ำเส้น. สืบค้นจากhttps://www.bangkokbiznews.com/news/detail/643294.
กรุงเทพธุรกิจ. 2558ข. คนแห่ทยอยร่วมกิจกรรมให้กำลังใจนศ.ที่ถูกจับ. สืบค้นจากhttps://www.bangkokbiznews.com/news/654837.
กลุ่มประชาสัมพันธ์และเผยแพร่ สำนักโฆษก. (2563). ข่าวทันสถานการณ์ โควิด-19. สืบค้นจากhttps://www.thaigov.go.th/news/contents/ details/27854.
กลุ่มศึกษาข้อตกลงการค้าเสรีภาคประชาชน. 2558. โชว์ขายข้าวถุง ยี่ห้อ “ลายจุด” รับซื้อชาวนา เกวียนหมื่น 5. สืบค้นจาก http://ftawatch.org/node/46039.
ข่าวสดออนไลน์. 2559. “ยิ่งลักษณ์” ขายข้าวชม.เดียวเกลี้ยง 10 ตัน-ไม่หวั่น ดราม่าสร้างภาพขอเวลาเป็นเครื่องพิสูจน์. สืบค้นจาก https://www.khaosod.co.th/breaking-news/news_85647.
ข่าวสดออนไลน์. 2562ก. แชร์ว่อนนาทีชีวิต คู่หู 'เอกชัย' วิ่งขาขวิดหนีตำรวจ หลังถูกจับหน้ากองทัพบก. สืบค้นจาก https://www.khaosod.co.th/ special-stories/news_2231297.
ข่าวสดออนไลน์. 2562ข. วิ่งไล่ลุง ชวน กปปส. กลับใจ เอานกหวีด แลกเหรียญ
ปราบกบฏ แสบเชิญ ตู่-ป้อม ร่วมวิ่ง. สืบค้นจาก https://www. khaosod.co.th/politics/news_3197454.
ข่าวสดออนไลน์. 2562ค. สั่งปรับ 2,000 สอง น.ศ. แขวนพริก-กระเทียม ไล่ประยุทธ์ หลังถูกท้า “มึงมาไล่ดูสิ”. สืบค้นจากhttps://www.khaosod.co.th/breaking-news/news_2821301.
ข่าวสดออนไลน์. 2563. #MobFromHome แชร์ข้อความแสบ! ต้านรัฐบาล จี้เยียวยาโควิดเท่าเทียม. สืบค้นจาก https://www.khaosod.co.th/ politics/news_4016569.
คำนูณ สิทธิสมาน. 2549. ปรากฏการณ์สนธิ จากเสื้อสีเหลืองถึงผ้าพันคอสีฟ้า.กรุงเทพฯ: บ้านพระอาทิตย์.
จักรกฤษ กมุทมาส. 2560. การก่อตัวและพัฒนาการของกลุ่มคนเสื้อแดง จังหวัดขอนแก่น. (รัฐศาสตร์มหาบัณฑิต), มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์. สืบค้นจาก http://ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2017/ TU_2017_5403030033_8582_9244.pdf.
จันจิรา สมบัติพูนศิริ. 2558. หัวร่อต่ออำนาจ อารมณ์ขันและการประท้วง ด้วยสันติวิธี. กรุงเทพฯ: มติชน.
ชนกนันท์ เสรีธรรมาชน และรุจน์ โกมลบุตร. 2561. การปรับทัศนคติ: เครื่องมือจำกัดเสรีภาพในการแสดงออกของคณะรักษาความสงบ แห่งชาติ. วารสารนิเทศศาสตร์และนวัตกรรม นิด้า, 5(1), 62.
เดลินิวส์. 2557ก. แม่น้องเกดทำกิจกรรมรำลึกถึงลูกสาว. สืบค้นจาก https://www.dailynews.co.th/crime/286531.
เดลินิวส์. 2557ข. นศ.-ปชช. รวมตัวกินแซนวิชต้านรัฐประหารหน้ามธ. สืบค้นจาก https://www.dailynews.co.th/crime/243469.
เดลินิวส์. 2557ค. ม็อบต้านชูสัญลักษณ์ 3 นิ้วเลียนแบบหนังดัง “The Hunger Games”. สืบค้นจาก https://www.dailynews.co.th/ crime/241759.
เดลินิวส์. 2558. นศ. วางศพปลอมหน้าสภาฯ ต้าน 21อรหันต์ -สปท. สืบค้นจากhttps://www.dailynews.co.th/politics/352659.
เดอะ แมทเทอร์. 2563. ประชาธิปไตยที่กินได้มีอยู่จริง คุยกับทีมงานผู้จัดทำ
‘คุกกี้ประชาธิปไตย’ และ ‘คุกกี้หมุดคณะราษฎร’. สืบค้นจาก https:// thematter.co/brief/brief-1589353200/111430.
ไทยพีบีเอส. 2561. บุกยึดปฎิทินรูป "ทักษิณ-ยิ่งลักษณ์" ตร.เร่งตรวจสอบ ที่มา. สืบค้นจาก https://news.thaipbs.or.th/content/275529.
ไทยรัฐ. 2558, 15 มีนาคม. อุ้มพันธ์ศักดิ์ขึ้นรถ ห้ามป่วน งด ‘พลเมืองรุกเดิน’. ไทยรัฐ, น. 1, 8, 9, 14.
ไทยรัฐออนไลน์. 2556. แกนนำ พธม. รุ่น 1-2 ออกแถลงการณ์ยุติบทบาท.
สืบค้นจาก https://www.thairath.co.th/content/365416.
ไทยรัฐออนไลน์. 2557. ชู 3 นิ้วสู้. สืบค้นจาก https://www.thairath. co.th/content/426687.
ไทยรัฐออนไลน์. 2558ก. จ่านิวนั่งรถไฟไปอุทยานราชภักดิ์. สืบค้นจาก https://www.thairath.co.th/gallery/12144.
ไทยรัฐออนไลน์. 2558ข. ปฏิบัติการ DDoS ถล่มเว็บกระทรวงไอซีที ต้าน ซิงเกิลเกตเวย์. สืบค้นจาก https://www.thairath.co.th/news/ tech/529056.
ไทยรัฐออนไลน์. 2559ก. แน่นขนัด! ห้างสำโรง ปชช.แห่ซื้อข้าว ‘ปู’ ช่วย ชาวนา 1 ชม. หมดเกลี้ยง. สืบค้นจาก https://www.thairath.co.th/ content/780551.
ไทยรัฐออนไลน์. 2559ข. ‘บิ๊กตู่’ ถามสื่อฯ เหมาะสมไหม แจกปฏิทิน ‘ทักษิณ- ยิ่งลักษณ์’. สืบค้นจากhttps://www.thairath.co.th/content/558401.
ไทยรัฐออนไลน์. 2560. ย้อนเส้นทางการเมือง 'ยิ่งลักษณ์' จากนายกฯ สู่วัน
ถูกออกหมายจับ. สืบค้นจาก https://www.thairath.co.th/news/ politic/1041260.
ไทยรัฐออนไลน์. 2561. กลุ่ม DRG จี้ให้ รบ.เลือกตั้งตามโรดแม็ป แขวะบิ๊กตู่
เป็นพิน็อคคิโอ. สืบค้นจากhttps://www.thairath.co.th/news/ politic/1212850.
ไทยรัฐออนไลน์. 2563ก. “ทักษิณ-ยิ่งลักษณ์” ส่งสเปรย์แอลกอฮอล์ แจก ประชาชน แฟนคลับทั่วประเทศ. สืบค้นจาก https://www.thairath.co.th/news/politic/1830941.
ไทยรัฐออนไลน์. 2563ข. มติ ศบค.ชุดใหญ่ ต่ออายุ พ.ร.ก. ฉุกเฉิน ไปอีก 1 เดือน ถึง 30 ก.ย. 63. สืบค้นจาก https://www.thairath.co.th/ news/politic/1915000.
ธนบรรณ อู่ทองมาก. 2560. รัฐราชการไทยภายหลังการรัฐประหาร พ.ศ. 2557. (รัฐศาสตรมหาบัณฑิต), จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย. สืบค้นจาก http://
cuir.car.chula.ac.th/dspace/bitstream/123456789/59563/1/ 5780614524.pdf.
นิธิ เอียวศรีวงศ์. 2553. การเมืองของเสื้อแดง. ประชาไท. สืบค้นจาก https://prachatai.com/journal/2010/05/29237.
บีบีซีไทย. 2560. สั่งจำคุก 5 ปี ยิ่งลักษณ์ ไม่รอลงอาญา คดีจำนำข้าว. สืบค้นจาก https://www.bbc.com/thai/thailand-41409927.
บีบีซีไทย. 2561. 51 ปียิ่งลักษณ์ กับสถานะ “นารีพเนจร”. สืบค้นจาก https://www.bbc.com/thai/thailand-44546740.
บีบีซีไทย. 2563ก. เยาวชนปลดแอก: กลุ่ม FreeYOUTH ลั่น “มันจะไม่จบแค่นี้”
แกนนำพร้อมถูกดำเนินคดีหากมีหมายเรียก. สืบค้นจาก https://www. bbc.com/thai/thailand-53459200.
บีบีซีไทย. 2563ข. อนาคตใหม่ : มติศาลรัฐธรรมนูญสั่งยุบพรรคอนาคตใหม่ ตัดสิทธิ กก.บห. 10 ปี. สืบค้นจาก https://www.bbc.com/thai/ thailand51582581.
ประชาไท. 2550. “บก.ลายจุด” นัดเที่ยงเสาร์นี้! ชูแคมเปญ “แดงไม่รับ”
สามจังหวัดทั่วประเทศ!. สืบค้นจาก https://prachatai.com/journal/2007/08/13716.
ประชาไท. 2558. ‘LLTD’ จัดนอนกรงวอนปล่อย 14 ประชาธิปไตยใหม่ เจอ ‘เทศกิจ’ เชิญไปจ่ายค่าปรับ. สืบค้นจากhttps://prachatai.com/ journal/2015/07/60107.
ประชาไท. 2557ก. เรียงกระดาษ A4 แถวยาวมอบ คสช. ที่พารากอน-รวมตัวที่ลานโพขอเลือกตั้ง. สืบค้นจาก https://prachatai.com/journal/2014/06/53708.
ประชาไท. 2557ข. กลุ่มพอกันทีแอคชั่น ปิดปาก-ชูกระดาษเปล่า ส่งสาร ‘ปล่อยเพื่อนเรา’ ชี้ รปห. 4 วัน คนถูกจับกว่า 200. สืบค้นจาก https://prachatai.com/journal/2014/05/53522.
ประชาไท. 2557ค. ‘กายฟอว์กส์’ โผล่แฟลชม็อบต้านนิรโทษ คสช. ที่ BTS ช่องนนทรี.สืบค้นจากhttps://prachatai.com/journal/2014/07/54839.
ประชาไท. 2557ง. บลูสกาย’ เอาจริงสั่งการ์ดยึด ‘นกหวีดปลอม’. สืบค้น จาก https://prachatai.com/journal/2014/01/51188.
ประชาไท. 2557จ. ประท้วงรัฐประหารด้วยการยืนอ่านหนังสือ. สืบค้นจาก https://prachatai.com/journal/2014/05/53587.
ประชาไท. 2557ฉ. ภาพบรรยากาศ ‘ตัดเค้กวันเกิดกมนเกด’ ที่อนุสาวรีย์ ประชาธิปไตย. สืบค้นจากhttps://prachatai.com/journal/2014/12/56942.
ประชาไท. 2557ช. หญิงสูงวัยลุยเดี่ยวสวมหน้ากาก “People” ถูกจับกุม หน้าแยกราชประสงค์. สืบค้นจาก https://prachatai.com/journal/2014/06/53701.
ปรีดี หงษ์ต้น. 2557. เชือดไก่ให้ลิงดู: รัฐไทยกับการทำลายศัตรูด้วยนาฏกรรม. วารสารประวัติศาสตร์ ธรรมศาสตร์, 1(2), 53-99.
ปิ่นแก้ว เหลืองอร่ามศรี. 2555. พัฒนาการจิตสำนึกและปฏิบัติการทางการ
เมืองของขบวนการคนเสื้อแดงในเชียงใหม่. กรุงเทพฯ: สำนักงาน กองทุนสนับสนุนการส่งเสริมสุขภาพ.
ผู้จัดการออนไลน์. 2551. แกะรอย "มือตบ" จากขอบสนามสู่ปรากฏการณ์ กู้ชาติ. สืบค้นจาก https://mgronline.com/live/detail/9510000112073.
ผู้จัดการออนไลน์. 2557ก. คุมตัวเสื้อแดงเพิ่มอีก 3 ฝืนคำเตือนใช้ร้าน “แมคโดนัลด์” ต้านรัฐประหารซ้ำ. สืบค้นจาก https://mgronline.com/local/detail/9570000058329.
ผู้จัดการออนไลน์. 2557ข. กลุ่มจุดเทียนต้านรัฐประหารรุมด่าทหาร แต่ บางส่วนกลับยินดี-พาลูกหลานถ่ายรูปด้วย. สืบค้นจาก https:// mgronline.com/local/detail/9570000057253.
ผู้จัดการออนไลน์. 2558. อาจารย์ มธ. ทำพิธีรับขวัญ 14 นักศึกษา. สืบค้น
จาก https://mgronline.com/onlinesection/detail/9580000078288.
ผู้จัดการออนไลน์. 2563. แฟลชม็อบ"อนาคตใหม่ จุดเทียนทวงคืนความ ยุติธรรม. สืบค้นจาก https://mgronline.com/onlinesection/ detail/9630000018061.
ไพศาล ฮาแว. 2563. ม็อบแฮร์รี่ พอตเตอร์ เสกคาถาฯ ปกป้องประชาธิปไตย. สืบค้นจาก https://thestandard.co/harry-potter-themed-
protest-at-democracy-monument./
โพสต์ทูเดย์. 2558. เครือข่ายนศ.จัดกิจกรรมให้กำลังใจ14นศ.ประชาธิปไตย
ใหม่. สืบค้นจาก https://www.posttoday.com/politic/news/373173.
โพสต์ทูเดย์. 2563. น.ศ. ออกมาแล้ว!จัดแฟลชม็อบคึก'มหิดล'พรึบทวงคืน อนาคต. สืบค้นจากhttps://www.posttoday.com/politic/news/615883.
โพสิชั่นนิ่ง. 2557. เศรษฐกิจข้างม็อบเฟื่องฟู อู้ฟู่กันถ้วนหน้า. สืบค้นจาก https://positioningmag.com/57511.
ฟ้ารุ่ง ศรีขาว. 2552. รายงาน: “ความหมายหลากสี” ในเวทีการเมืองไทย. สืบค้นจากhttps://prachatai.com/journal/2009/01/19718.
มติชนออนไลน์. 2559. ‘จ่านิว’ โผล่ สงกรานต์ธรรมศาสตร์ คว่ำขันเขียว- ร่าง รธน. มีชัย. มติชนออนไลน์. สืบค้นจาก https://www.matichon.co.th/politics/news_105049.
มติชนออนไลน์. 2563ก. ‘เสรีเทยพลัส’ แถลงสู้เพื่ออนาคต จี้แก้ ปพพ.1448 ดันสมรสเท่าเทียม. มติชนออนไลน์. สืบค้นจาก https://www. matichon.co.th/politics/news_2280941.
มติชนออนไลน์. 2563ข. นายกฯ สั่งชะลอเข้าประเทศ เตรียมประกาศเคอร์ฟิว
ทุ่มถึงตี 4 เริ่ม 3 เมษายนนี้. มติชนออนไลน์. สืบค้นจาก https:// www.matichon.co.th/politics/news_2115621.
เยี่ยมยุทธ สุทธิฉายา. 2562. คุยไปดูไป ‘พิพิธภัณฑ์สามัญชน’ บันทึกหลักฐาน ภาคประชาชนก่อนจะถูกลืม. สืบค้นจาก https://prachatai.com/ journal/2019/10/84952.
ยุกติ มุกดาวิจิตร และอุเชนทร์ เชียงเสน. (2555). กำเนิดและพลวัต ‘เสื้อแดง’. ใน ชาญวิทย์ เกษตรศิริ (บรรณาธิการ), ความจริงเพื่อความยุติธรรม:
เหตุการณ์และผลกระทบจากการสลายการชุมนุมเมษา-พฤษภา 53. กรุงเทพฯ: โครงการตำราสังคมศาสตร์และมนุษยศาสตร์.
วอยซ์ ออนไลน์. 2563. ‘ทักษิณ’ ห่วงคนอีสานแจกเจลแอลกอฮอล์-‘สมคิด’ แนะนายกฯ เคาะยอดโอนงบฯ เอง. สืบค้นจาก http://www.voicetv. co.th/read/fzCBt0-dm.
วัชชิรานนท์ ทองเทพ. 2563. วิ่งกันนะแฮมทาโร่: เมื่อการ์ตูน-เพลงกลาย เป็นตัวเชื่อมโยงเยาวชนกับการเมือง. สืบค้นจาก https://www. bbc.com/thai/thailand-53555953.
วิศิษฏ์ ชวนพิพัฒน์พงศ์ และศักรินทร์ เข็มทอง. 2557. เมื่อ"สีธงชาติ" คือ สัญลักษณ์ ไล่รัฐบาล: หนึ่งเดียวในโลกที่การประท้วงมีมูลค่า. สืบค้น จาก https://www.prthailand.com/images/articles/140122-news.pdf.
เวิร์คพอยท์ทูเดย์. 2563. สรุป ‘เยาวชนปลดแอก’ เรียกร้องรัฐบาลยุบสภา หยุดคุกคามประชาชน ร่างรัฐธรรมนูญใหม่ รอฟังคำตอบใน 2 สัปดาห์.
สืบค้นจาก https://workpointtoday.com/free-youth/.
ศูนย์ทนายความเพื่อสิทธิมนุษยชน. 2563. 2 อาทิตย์หลังเยาวชนเริ่มปลดแอก: เสนอหยุดคุกคาม กลับถูกคุกคามกว้างขวาง. สืบค้นจาก https:// www.tlhr2014.com/?p=20110.
ศูนย์ทนายความเพื่อสิทธิมนุษยชน. 2562. 5 ปี คสช. พอได้หรือยัง?: ข้อเสนอ
ว่าด้วยการจัดการผลพวงรัฐประหาร. สืบค้นจาก https://www.tlhr2014.com/?p=12492.
ศูนย์ทนายความเพื่อสิทธิมนุษยชน. 2559. แจ้งข้อหาม.116 หญิงถ่ายภาพ คู่ขันน้ำสีแดง ก่อนศาลทหารให้ประกันตัว 1 แสนบาท. สืบค้นจาก https://tlhr2014.wordpress.com/2016/03/29/redbowl_ sedition/.
สมศักดิ์ เจียมธีรสกุล. 2551. พระบารมีปกเกล้า: พระสุรเสียงราชินีบนเวที พันธมิตร. สืบค้นจาก https://prachatai.com/journal/2008/
/17688.
สำนักเลขาธิการคณะรัฐมนตรี. 2561. ข้อมูลเกี่ยวกับคณะรัฐมนตรี คณะที่ 62. สืบค้นจาก https://www2.soc.go.th/?page_id=182.
หทัยกาญจน์ ตรีสุวรรณ. 2560. “ม็อบนกหวีด” กับ 4 เรื่องหลังฉาก กปปส. สืบค้นจากhttps://www.bbc.com/thai/thailand-41804763.
อภิชาต สถิตนิรามัย, ยุกติ มุกดาวิจิตร, และ นิติ ภวัครพันธุ์. 2556. ทบทวนภูมิทัศน์ทางการเมืองไทย. เชียงใหม่: สถาบันนโยบายสาธารณะ.
อภิชาต สถิตนิรามัย, และ อนุสรณ์ อุณโณ. 2560. การเมืองคนดี: ความคิด
ปฏิบัติการและอัตลักษณ์ทางการเมืองของผู้สนับสนุนขบวนการ เปลี่ยนแปลงประเทศไทย. กรุงเทพฯ: สำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย.
อุกฤษฎ์ ปัทมานนท์. 2557. เครือข่ายทักษิณ: โครงสร้าง บทบาทและพลวัต. ใน ผาสุก พงษ์ไพจิตร (บรรณาธิการ), สู่สังคมไทยเสมอหน้า (พิมพ์ ครั้งที่ 2). (น. 192-230). กรุงเทพฯ: มติชน
ไอลอว์. 2561ก. 2561 ปีที่การแข็งขืนต่อ คสช. เริ่มมีความหวัง. สืบค้นจาก https://freedom.ilaw.or.th/node/627
ไอลอว์. 2561ข. สรุปสถานการณ์ปี 2560: ปีที่ 4 ของคสช.เราอยากพา สังคมไทยไปทางไหน?. สืบค้นจาก https://freedom.ilaw.or.th/ FOEreport2017.
ไอลอว์. 2562ก. Thailand Post Election Report: ชาวบ้าน-นศ.-อนาคตใหม่ หืดขึ้นคอ ถูกปิดกั้น-กิจกรรมลดความแหลมคม. สืบค้นจาก https:// freedom.ilaw.or.th/node/766.
ไอลอว์. 2562ข. Thailand Post Election Report: พ.ร.บ.ชุมนุม เครื่องมือ ปิดกั้นการชุมนุมหลังยกเลิกคำสั่งหัวหน้าคสช. สืบค้นจาก https:// freedom.ilaw.or.th/node/763.
Arguelles, C., Aththage, J. D., Galang, K. J., Salam, B., & Vier, A. 2019. การเลือกตั้งทั่วไปของประเทศไทย พ.ศ. 2562 โอกาสที่หลุดลอยไป
สำหรับการกลับสู่ประชาธิปไตย. (เบญจรัตน์ แซ่ฉั่ว และพงษ์เลิศ พงษ์วนานต์, ผู้แปล). สืบค้นจาก https://anfrel.org/wp-content/uploads/2019/06/Final-Mission-Report-Thai-1.pdf.
Ismail, B. 2015. ประเทศไทย: ผลกระทบของรัฐประหารปี 2557 ต่อสื่อมวลชน. Reporters without borders for freedom of information. สืบค้นจาก https://rsf.org/sites/default/files/rapport_thailande_th-2.pdf.
Ahmed, S. 2004. The Cultural Politics of Emotion. New York, NY: Routledge.
Baaz, M., Lilja, M., & Vinthagen, S. 2017. Resistance Studies as an Academic Pursuit. Journal of Resistance Studies, 1(3), 10-28.
Barnes, S., Kaase, M., & Allerbeck, K. 1979. Political Action: Mass Participation in Five Western Democracies. Beverly Hills, CA: Sage
Cohen, E. 2012. Contesting Discourses of Blood in the ‘Red Shirts’
Protests in Bangkok. Journal of Southeast Asian Studies, 43(2), 216-233. doi: doi:10.1017/S0022463412000033.
Della Porta, D. & Diani, M. 2006 Social Movements: An Introduction. United Kingdom: Blackwell.
Diani, Mario. 2016. Protest, Political. The International Encyclopedia
of Political Communication, 3, 1272-1280.
Duncombe. S. 2002. Cultural Resistance Reader. Brooklyn, NY: Verso.
Flood, C., & Grindon, G. 2014. Introduction. In C. Flood & G. Grindon (Eds.), Disobedient Objects (pp. 1-25 (26-29)). London:
V&A Publishing.
Goldstone, J. A. 1991. Revolution and Rebellion in the Early Modern World. Berkeley, CA: University of California Press.
Graeber, D. 2009. Direct action: An ethnography. Oakland, CA: AK press.
Graeber, D. 2007. On the Phenomenology of Giant Puppets: Broken Windows, Imaginary Jars of Urine, and the Cosmological
Role of the Police in American Culture Possibilities: Essays on Hierarchy, Rebellion, and Desire (pp. 375-418). Oakland,
CA: AK Press.
Hebdige, D. 1979. Subculture: The Meaning of Style. London: Methuen & Co.
Hicks, D. 2010. The Material-Cultural Turn: Event and Effect. In D. Hicks & M. C. Beaudry (Eds.), Oxford Handbook of Material
Culture Studies (pp. 26-98). Oxford: Oxford University Press.
Hollander, J. A., & Einwohner, R. L. 2004. Conceptualizing Resistance. Sociological Forum, 19, 533-554.
Jasper, J. M. 1997. The Art of Moral Protest. Chicago, IL: University of Chicahgo Press.
Jasper, J. M. 1998. The Emotions of Protest: Affective and Reactive
Emotions In and Around Social Movements. Sociological Forum, 13(3), 397-424. doi: 10.1023/A:1022175308081.
Kaun, A., & Uldam, J. 2018. Digital Activism: After the Hype. New
Media & Society, 20(6), 2099-2106.
Lang, B. 1970. Civil Disobedience and Nonviolence: A Distinction with a Difference. Ethics, 80(2), 156-159.
Ortner, S. B. 1995. Resistance and the Problem of Ethnographic Refusal. Comparative Studies in Society and History, 37(1),
-193. doi: 10.1017/S0010417500019587.
Panlee,P. 2020. Objects of Protest: The Material Culture of Political
Movements in Thailand. Doctoral thesis (PhD), University of Sussex.
Reed, T. V. 2005. Art of Protest: Culture and Activism from the Civil Rights Movement to the Streets of Seattle. Minneapolis,
MN: University of Minnesota Press.
Scott, J. C. 1985. Weapons of the Weak: Everyday Forms of Peasant Resistance. New Haven, CT: Yale University Press.
Taylor, V. & Van Dyke, N. 2004. Get up, Stand up: Tactical Repertoires of Social Movements. In D. A. Snow, S. A. Soule, & H. Kriesi (Eds.), The Blackwell Companion to Social Movements (pp. 262-293). Oxford, UK: Blackwell Publising Ltd.
Thabchumpon, N., & McCargo, D. 2011. Urbanized Villagers in the 2010 Thai Redshirt Protests: Not Just Poor Farmers?. Asian Survey, 51(6), 993-1018.
Traugott, M. 2010. The Insurgent Barricade. Retrieved from http://www.jstor.org/stable/10.1525/j.ctt1pph1b, (September 13, 2020)
Viernes, N. 2015. The Aesthetics of Protest: Street Politics and Urban Physiology in Bangkok. New Political Science, 37(1),
-140. doi: 10.1080/07393148.2014.995395.
Werbner, P., Webb, M., & Spellman-Poots, K. 2014. Introduction.In P. Werbner, M. Webb & K. Spellman-Poots (Eds.), The political aesthetics of global protest: The Arab Spring and beyond. London: Institute for the Study of Muslim Civilisations, The Aka Khan University.
Winichakul, T. 2010. The ‘Germs’: The Reds’ Infection of the Thai Political Body. Retrived from https://www.newmandala. org/thongchai-winichakul-on-the-red-germs/.
