ขบวนการเคลื่อนไหวของกลุ่มสตรีเพื่อปกป้องสิทธิชุมชน: กรณีศึกษากลุ่มรักษ์บ้านเกิด
คำสำคัญ:
ขบวนการเคลื่อนไหว การปกป้องสิทธิชุมชน กลุ่มรักษ์บ้านเกิดบทคัดย่อ
สารนิพนธ์นี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษา 1) แนวคิดของขบวนการเคลื่อนไหวของกลุ่มรักษ์บ้านเกิดเพื่อปกป้องสิทธิชุมชน และ 2) บทบาทและกระบวนการเคลื่อนไหวของกลุ่มรักษ์บ้านเกิดเพื่อปกป้องสิทธิชุมชน กลุ่มตัวอย่าง ได้แก่ สตรีกลุ่มรักษ์บ้านเกิด ในตำบลเขาหลวง อำเภอวังสะพุง จังหวัดเลย เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ (Qualitative Research) เพื่อรวบรวมข้อมูลที่เกี่ยวข้องกับขบวนการเคลื่อนไหวของสตรีกลุ่มรักษ์บ้านเกิด เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย คือ แบบสัมภาษณ์ และการสังเกตอย่างมีส่วนร่วมและไม่มีส่วนร่วม การวิเคราะห์ข้อมูล จากการสัมภาษณ์นำมาวิเคราะห์ภายใต้กรอบแนวคิดแบบสตรีนิยมและรูปแบบขบวนการเคลื่อนไหวแบบใหม่ โดยการวิเคราะห์ข้อมูล จากข้อมูลด้านเอกสาร ข้อมูลของกลุ่มรักษ์บ้านเกิด และนำเสนอข้อมูลด้วยการพรรณนาวิธี ผลการวิจัยพบว่า
1) แนวคิดของขบวนการเคลื่อนไหวของกลุ่มรักษ์บ้านเกิดเพื่อปกป้องสิทธิชุมชน เกิดจากการพูดคุยกันถึงปัญหาและผลกระทบด้านสิ่งแวดล้อมที่เกิดขึ้นจึงมีการรวมตัวกันของประชาชนจำนวน 6 หมู่บ้าน ในตำบลเขาหลวง อำเภอวังสะพุง จังหวัดเลย ในนามกลุ่มรักษ์บ้านเกิด ได้ออกมาเคลื่อนไหวเพื่อปกป้องผืนป่า และต่อต้านการสร้างเหมืองแร่ทองคำ
2) บทบาทและกระบวนการเคลื่อนไหวของกลุ่มรักษ์บ้านเกิดเพื่อปกป้องสิทธิชุมชน เคลื่อนไหวด้วยการยื่นหนังสือถึงหน่วยงานต่างๆ ลักษณะการรวมตัวโดยมวลชน การสร้างกำแพงใจ การเคลื่อนไหวต่อสู้กับคดีความ ตั้งข้อบัญญัติชุมชน จัดตั้งกองทุนสนับสนุนในการเคลื่อนไหว งานบุญประเพณี และมีการเคลื่อนไหวเชิงสัญลักษณ์ เพื่อเคลื่อนไหวคัดค้านการทำเหมืองแร่และขอให้มีการตรวจสอบผลกระทบด้านสิ่งแวดล้อมที่เกิดจากกิจกรรมของเหมืองแร่ทองคำ
เอกสารอ้างอิง
กรรณชฎา พูนพนิช. (2541). ประวัติศาสตร์ขบวนการสหภาพแรงงานไทยยุคเริ่มต้นถึง พ.ศ. 2500 ในฉลอง สุนทราวาณิชย์ และคณะ (บรรณาธิการ) ประวัติศาสตร์แรงงานไทย. (ฉบับกู้ศักดิ์ศรีกรรมกร). กรุงเทพฯ : พิพิธภัณฑ์แรงงานไทย ภาควิชาประวัติศาสตร์คณะอักษรศาสตร์จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย มูลนิธิฟรีดริค เอแบร์ท.
กัลยา จันทร์ทันโอ. (2558). "บ่กล้ากินข้าวบ้านเจ้าของ" ขบวนการเคลื่อนไหวของกลุ่มฅนรักษ์บ้านเกิด จังหวัดเลย ด้วยวิถีไทบ้าน. มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์. วิทยาลัยพัฒนศาสตร์ ป๋วย อึ๊งภากรณ์.
จงกล ลิ่วเวหา ภัทรโภคินภิบาล. (2561). อัตลักษณ์สตรีนิเวศนิยมกับการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อม. ปริญญาปรัชญาดุษฎีบัณฑิต สาขาวิชาผู้นำทางสังคมธุรกิจและการเมือง บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยรังสิต.
ฐิติรัตน์ ยะอนันต์. (2564). สิทธิชุมชนตามรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560 กับตัวอย่างการละเมิดสิทธิชุมชนในปัจจุบัน. เข้าถึงเมื่อ 30 กรกฎาคม 2565. จาก https://so05.tci-thaijo.org/index.php/lawjournal/article/view/247454.
ดวงหทัย บูรณเจริญกิจ. (2560). แนวคิดสตรีนิยมและขบวนการทางสังคมของผู้หญิงในประเทศไทย: วิเคราะห์ผู้มีส่วนเกี่ยวข้อง ข้อถกเถียงและยุทธศาสตร์. เข้าถึงเมื่อ 23 มกราคม 2565. จาก https://library.fes.de/pdf-files/bueros/thailand/13364-20170526.pdf
นิธิ เอียวศรีวงศ์. (2548). การเมืองภาคพลเมือง.เราต้องเปิดพื้นที่ภาคประชาชน, มูลนิธิวิถีทรรศน์ ทางออกไทยยุคทักษิณกินเมือง. กรุงเทพฯ: อมรินทร์พริ้นติ้งแอนด์พับลิชซิ่ง.
ประภาส ปิ่นตบแต่ง. (2541). การเมืองบนท้องถนน 99 วันสมัชชาคนจน. กรุงเทพฯ: ศูนย์วิจัยและผลิตตำรามหาวิทยาลัยเกริก.
ยศ สันตสมบัติ. (2542). ความหลากหลายทางชีวภาพและภูมิปัญญาท้องถิ่นเพื่อการพัฒนาอย่างยั่งยืน. เชียงใหม่: นพบุรีการพิมพ์.
รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2540. สิทธิชุมชน. สภานิติบัญญัติแห่งชาติ.
รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2550. สิทธิชุมชน. สภานิติบัญญัติแห่งชาติ.
รายงานประจำปีจังหวัดเลย. (2560). จังหวัดเลย: สำนักงานจังหวัดเลย.
เลิศชาย ศิริชัย. (2546). สิทธิชุมชนท้องถิ่นภาคใต้. กรุงเทพฯ: นิติธรรม.
วีรนุช พรมจักร์. (2564). ขบวนการเคลื่อนไหวทางสังคมของกลุ่มขบวนผู้หญิงปฏิรูปประเทศไทยเพื่อสิทธิสตรี. วารสารสังคมศาสตร์และมานุษยวิทยาเชิงพุทธ. ปีที่ 6 ฉบับที่ 1 (มกราคม 2564) หน้า 212-226.
วรสิทธิ์ เจริญศิลป์. (2559). การสร้างเครือข่ายชุมชนด้านสิ่งแวดล้อมในพื้นที่ตำบลสะเอียบ อำเภอสอง จังหวัดแพร่. ปริญญารัฐประศาสนศาสตรมหาบัณฑิต บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยเชียงใหม่.
อรทัย อินต๊ะไชยวงค์. (2560). “สิทธิชุมชน ในการจัดการ การบำรุงรักษาและการใช้ประโยชน์จากทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม.” วารสารนิติศาสตร์และสังคมท้องถิ่น 1, (มกราคม-มิถุนายน 2560): 178-179.
อรทัย อินต๊ะไชยวงศ์. (2560). สิทธิชุมชนในการจัดการทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมอย่างสมดุลยั่งยืน: ศึกษาความเหมาะสมของการใช้ทฤษฎีของ Elinor Ostrom ในประเทศไทย. วารสารนิติศาสตร์และสังคมท้องถิ่น. ปีที่ 1 ฉบับที่ 1 คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏสุราษฎร์ธานี.
