กลยุทธ์การจัดการข่าวปลอมของศูนย์ต่อต้านข่าวปลอม ประเทศไทย ตามกรอบแนวคิดการดำเนินการต่อต้านข่าวปลอมบนสื่อสังคมออนไลน์
คำสำคัญ:
ข่าวปลอม, การต่อต้านข่าวปลอม, ความปลอดภัยข้อมูล, การดำเนินการต่อต้านข่าวปลอมบนสื่อสังคมออนไลน์บทคัดย่อ
งานวิจัยนี้มุ่งศึกษาประสิทธิภาพของการดำเนินงานต่อต้านข่าวปลอมของศูนย์ต่อต้านข่าวปลอมประเทศไทย โดยมีวัตถุประสงค์ 1) เพื่อประเมินประสิทธิภาพของศูนย์ต่อต้านข่าวปลอม ประเทศไทย ในการดำเนินงานตามแนวทาง การต่อต้านข่าวปลอมบนสื่อสังคมออนไลน์ 2) เพื่อศึกษาปัญหาและอุปสรรคที่ศูนย์ต่อต้านข่าวปลอม ประเทศไทย เผชิญในการจัดการข่าวปลอม และ 3) เพื่อเสนอแนะแนวทางในการพัฒนากลยุทธ์และเพิ่มประสิทธิภาพของศูนย์ต่อต้านข่าวปลอม ประเทศไทย และใช้กรอบแนวคิดซึ่งถูกปรับใช้ในบริบทของข่าวปลอมบนสื่อสังคมออนไลน์ โดย Nasery, Turel และ Yuan เรียกว่า กรอบการดำเนินการต่อต้านข่าวปลอมบนสื่อสังคมออนไลน์ เพื่อใช้เป็นมาตรฐานในการจัดการข่าวปลอมบนสื่อสังคมออนไลน์ที่สำคัญ 4 ขั้นตอน ได้แก่ การป้องปราม (Deterrence) การป้องกัน (Prevention) การตรวจจับ (Detection) และการบรรเทาผลกระทบ (Mitigation) การวิจัยนี้เป็นการศึกษาเชิงคุณภาพ ผ่านการวิเคราะห์เอกสารจากแหล่งข้อมูลที่เกี่ยวข้อง เช่น รายงานการดำเนินงานในปีงบประมาณ พ.ศ. 2565 (เดือน ตุลาคม พ.ศ. 2565 ถึง เดือนกันยายน พ.ศ. 2566) นโยบาย และงานวิจัยที่เกี่ยวข้อง เพื่อประเมินกระบวนการจัดการข่าวปลอมประจำปีงบประมาณ 2565 ผลการศึกษาพบว่า ศูนย์ต่อต้านข่าวปลอมฯ มีการดำเนินงาน ดังนี้ 1) การป้องปราม 2) การตรวจจับ และ 3) การบรรเทาผลกระทบ อย่างไรก็ตาม ปัญหาสำคัญที่พบของศูนย์ต่อต้านข่าวปลอมฯ ได้แก่ ข้อจำกัดทางกฎหมาย การพึ่งพาหน่วยงานอื่น และโครงสร้างองค์กรที่ไม่เอื้อต่อการดำเนินงานที่มีประสิทธิภาพ ข้อเสนอแนะจากการวิจัยคือ การเพิ่มอำนาจทางกฎหมายให้ศูนย์ต่อต้านข่าวปลอมฯ ปรับโครงสร้างให้มีความเป็นอิสระ และพัฒนามาตรการป้องกันที่เข้มแข็งยิ่งขึ้น
เอกสารอ้างอิง
ภาณุพงศ์ มาลัยน้อย. (2565). การนำนโยบายต่อต้านข่าวปลอมไปปฏิบัติ กรณีศึกษา ศูนย์ต่อต้านข่าวปลอม ประเทศไทย. [สารนิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต ไม่ได้ตีพิมพ์]. จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
รัศม์ชมา พิพัฒน์เพ็ญ และคณะ. (2557). การประเมินประสิทธิภาพและประสิทธิผลการปฏิบัติราชการของเทศบาลนครสงขลา.มหาวิทยาลัยหาดใหญ่. https://www.songkhlacity.go.th/files/com_content/2014-10/20141002_odtydwpa.pdf
ศูนย์ต่อต้านข่าวปลอม ประเทศไทย. (2564). คู่มือการใช้งานสำหรับหน่วยงานเพื่อประสานงานตรวจสอบข่าวปลอม. กระทรวงดิจิทัลเพื่อเศรษฐกิจและสังคม.
ไทยรัฐออนไลน์. (2562, 28 กุมภาพันธ์). โพลชี้คนกรุงส่วนมากเคยเห็นข่าวปลอม ทำเข้าใจผิด เป็นปัญหาที่ต้องแก้ด่วน. https://www.thairath.co.th/news/local/bangkok/1507708
สฤณี อาชวานันทกุล. (2565, 15 มีนาคม). โครงการวิจัย “ผลกระทบทางสังคมของข่าวปลอม: กรณีศึกษาช่วงโควิด-19”. https://salforest.com/knowledge/covid-19-fakenews?utm_source=chatgpt.com
ศูนย์ต่อต้านข่าวปลอม ประเทศไทย. (2565, 22 กันยายน). ทำความรู้จักประเภทของข่าว. antifakenewscenter. https://www.antifakenewscenter.com/คลังความรู้/ทำความรู้จักประเภทของข่าว/
กระทรวงดิจิทัลเพื่อเศรษฐกิจและสังคม. (2562, 1 พฤศจิกายน). กระทรวงดิจิทัลฯ เปิดตัวศูนย์ต่อต้านข่าวปลอม (Anti-Fake News Center). Mdes. https://www.mdes.go.th/news/detail/1877-กระทรวงดิจิทัลฯ-เปิดตัวศูนย์ต่อต้านข่าวปลอม--Anti-Fake-News-Center-
AFP Fact Check. (2568, 14 มีนาคม). About AFP. https://factcheck.afp.com/
Chen, S., Chia, C. W., & Tan, A. (2018). Singapore's latest efforts at regulating online hate speech. Journal of Cyber Policy, 3(2), 1–15. https://doi.org/10.1080/23738871.2018.1509023
Ferrara, E., Cresci, S., & Luceri, L. (2020). Misinformation, manipulation, and abuse on social media in the era of COVID-19. Journal of Computational Social Science, 3(2), 271–277. https://doi.org/10.1007/s42001-020-00094-5
Nasery, M., Turel, O., & Yuan, Y. (2023). Combating fake news on social media: a framework, review, and future opportunities. Communications of the Association for Information Systems, 53(1), 833-876. https://doi.org/10.17705/1CAIS.05335
Ng, K. C., Tang, J., & Lee, D. W. (2021). The effect of platform intervention policies on fake news dissemination and survival: An empirical examination. Journal of Management Information Systems, 38(4), 898–930. https://doi.org/10.1080/07421222.2021.1990612Taylor & Francis Online+4CoLab+4H
Pennycook, G., & Rand, D. G. (2019). Fighting misinformation on social media using crowdsourced judgments of news source quality. Proceedings of the National Academy of Sciences, 116(7), 2521–2526. https://doi.org/10.1073/pnas.1806781116
Pitiyasak, S., & Vanaphituk, V. (2023). A paradigm for developing measures to tackle fake news on the internet. Kasetsart Journal of Social Sciences, 44(3), 693–700. https://doi.org/10.34044/j.kjss.2023.44.3.267897
Tambini, D. (2021). Fake news: public policy responses. London School of Economics and Political Science. https://eprints.lse.ac.uk/73015/
Tandoc, E. C., Jr., Lim, Z. W., & Ling, R. (2018). Defining “fake news”: A typology of scholarly definitions. Digital Journalism, 6(2), 137–153. https://doi.org/10.1080/21670811.2017.1360143
