แนวคิดเรื่องความว่างในคัมภีร์ลลิตวิสตระ

บทคัดย่อ

คัมภีร์ลลิตวิสตระ เป็นคัมภีร์ที่ว่าด้วยเรื่องพุทธประวัติเชิงปาฏิหาริย์ เป็นผลงานเขียนของนิกายสรวาสติวาท ซึ่งเป็นนิกายที่ถือว่า “ทุกสิ่งมีอยู่จริง” โดยความหมายก็คือ ขันธ์ ๕ หรือธรรมทั้งปวงทั้งในอดีต อนาคต และปัจจุบัน มีอยู่จริง เพราะความเป็นไปสืบต่อเป็นปัจจัยแก่กันและกัน แต่ความเชื่อดังกล่าว ไม่น่าจะเป็นความจริงทั้งหมด เพราะจากการศึกษาเนื้อหาสาระในคัมภีร์ลลิตวิสตระ ทาให้พบว่ามีแนวคิดเรื่องความว่าง สันสกฤตใช้คาว่า “ศูนยตา” ตรงกับบาลีว่า “สุญญตา” มีความหมายว่า “ความว่าง” โดยสรุปได้ ๗ นัย คือ
๑. ว่างจากความเป็นสัตว์ บุคคล
๒. ว่างจากกิเลส หรือว่างจากสังขาร
๓. ว่างเพราะพิจารณาว่าสรรพสิ่งเป็นอนัตตา
๔. ว่างโดยทาใจกาหนดให้ความว่างนั้นเป็นอารมณ์ของจิตในการเจริญสมาบัติ
๕. ว่างเพราะสรรพสิ่งเป็นสิ่งที่ทานายไม่ได้
๖. ว่างเพราะสรรพสิ่งไม่มีลักษณะที่เป็นของเฉพาะตัวหรือทั่วไป
๗. ว่างเพราะทุกสิ่งไม่มีอยู่จริง