วิเคราะห์หลักกรรมในฐานะโอกาสพัฒนาตนเพื่อรู้แจ้งสัจธรรม

บทคัดย่อ

บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อวิเคราะห์หลักกรรมในฐานะโอกาสของการพัฒนาจิตของแต่ละคนให้บรรลุถึงเป้าหมายคือนิพพาน ความเชื่อเรื่องกรรมของชาวพุทธในปัจจุบันแตกต่างจากหลักคำสอนเดิมเพราะได้รับอิทธิพลแนวคิดเทวนิยมและปัจเจกนิยมเชิงวัตถุวิสัยที่มองว่ามนุษย์เป็น “ผู้ถูกกระทำ” และกลายเป็น“ผู้มีบาปจะต้องถูกลงโทษ” ความจริงหลักกรรมคือโอกาสของการพัฒนาจิตให้เป็นอิสระจากการยึดติดและการถูกทำโทษ พระพุทธศาสนาสอนหลักความจริงที่กำลังปรากฏขึ้นในขณะปัจจุบันในฐานะรูปและนามเท่านั้นไม่เกี่ยวข้องกับอำนาจของสิ่งศักดิ์สิทธิ์แบบเทวนิยมใด ๆ การคิด ความเชื่อและความเข้าใจ เป็นต้น ล้วนจัดเป็นความคิดปรุงแต่ง (สังขาร) ซึ่งตกอยู่ในภาวะเกิดและดับทุกขณะ แต่เนื้อหาของสังขารทำการผูกโยงมโนภาพที่เกิดจากสัญญาให้มีเส้นแบ่งระยะเวลาเป็นอดีต อนาคตในความคิดซึ่งก่อให้เกิดความคิดว่า “มีตัวตน” ดังนั้น กรรมตามความเข้าใจของคนทั่วไปจึงนำไปสู่อัตตานุทิฏฐิหรือภวทิฎฐิซึ่งเป็นมิจฉาทิฐิอย่างหนึ่ง ความเข้าใจผิดนี้เกิดจากการมองหลักกรรมเชิงหลักการแบบวัตถุวิสัยมากกว่าสภาวะความจริงแบบอัตตวิสัยในขณะปัจจุบัน กรรมคือสภาวะของความคิดเป็นส่วนหนึ่งของจิตที่เป็นไปอยู่ในขณะปัจจุบัน และเปิดโอกาสให้มีการพัฒนาสติปัญญาเพื่อกั้นไม่ให้หลงยึดเนื้อหาของความคิดเป็นตัวตน จิตก็คือกระบวนการของวัฏฏกรรมซึ่งมีแรงผลักคือกุศลหรืออกุศล เกิด-ดับและเสวยวิบากทุกขณะจิตในปัจจุบัน ดังนั้น กรรมคือโอกาสในการตั้งจิตเปลี่ยนจากอกุศลจิตเป็นกุศลหรือจากกุศลเป็นอกุศลจิตขึ้นอยู่กับความเห็นถูกหรือความเห็นผิด โดยมีเป้าหมายพัฒนาจิตให้มีสติสัมปชัญญะเพื่อบรรลุถึงมรรคจิต