การพัฒนาวัดให้เป็นศูนย์กลางการวิปัสสนากัมมัฏฐาน

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้ มีวัตถุประสงค์ ๒ ประการ คือ ๑) เพื่อศึกษารูปแบบการปฏิบัติวิปัสสนากัมมัฏฐานของวัดในจังหวัดฉะเชิงเทรา ๒) เพื่อวิเคราะห์ให้เห็นปัจจัยพัฒนาวัดให้เป็นศูนย์กลางในการปฏิบัติวิปัสสนากัมมัฏฐาน โดยการนาหลักธรรมที่ปรากฏในคัมภีร์พระไตรปิฎก อรรถกถา ฎีกา วิสุทธิมรรค การตีความขยายความของนักวิชาการทางพระพุทธศาสนา และศึกษารูปแบบการสอนวิปัสสนากัมมัฏฐาน ของสถานที่ ที่เป็นกลุ่มตัวอย่าง เพื่อพัฒนาวัดให้เป็นศูนย์กลางการวิปัสสนากัมมัฏฐาน
ผลการศึกษาพบว่า รูปแบบการปฏิบัติวิปัสสนากัมมัฏฐานในจังหวัดฉะเชิงเทรา ไม่แพร่หลายมากนักตามวัด แต่ปรากฏว่าการปฏิบัติวิปัสสนากัมมัฏฐานตามสำนักปฏิบัติธรรมประจาจังหวัด และสำนักปฏิบัติของสำนักต่าง ๆ ที่มีผู้ศรัทธาในการปฏิบัติตามหลักคำสอนขององค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า ด้วยเหตุนั้น รูปแบบในการปฏิบัติจึงไม่มีความเป็นหนึ่งเดียวหากแต่เป็นไปตามหลักการสอนของแต่ละสานัก ส่วนวัดตัวอย่าง ได้แก่ วัดสุวรรณมาตร วัดบ้านซ่อง และวัดปากน้าบางคล้า ทั้ง ๓ วัด มีความต้องการในการพัฒนาวัดให้เป็นศูนย์กลางการปฏิบัติวิปัสสนากัมมัฏฐาน และปัจจัยที่เอื้อให้เกิดความเป็นศูนย์กลางในการปฏิบัติ คือ ๑) ด้านการพัฒนารูปแบบของการปฏิบัติ ๒) ด้านการพัฒนาศักยภาพของพระในวัดให้เป็นพระวิปัสสนาจารย์ ๓) ด้านความต้องการของผู้มาปฏิบัติทั่วไปที่มาปฏิบัติในวัด ๔) ด้านความต้องการของชุมชนและหน่วยงานที่มีส่วนเกี่ยวข้อง และ ๕) ด้านความต้องการของชุมชนในการมีส่วนร่วม