คำไทยที่มาจากภาษาบาลีและสันสกฤตในกฎหมายตราสามดวง : กรณีศึกษาเฉพาะพระทำนูนและพระธรรมสาตร

Main Article Content

ธีร์ พุ่มทับทิม

บทคัดย่อ

    บทความนี้กล่าวการวิเคราะห์คำไทยที่มาจากภาษาบาลีและสันสกฤต  ตามที่ปรากฏในกฎหมายตราสามดวง ตั้งแต่สมัยอยุธยาจนถึงสมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้น กฎหมายตราสามดวงนี้มีทั้งหมด  ๒๘  ฉบับ แต่ในบทความนี้นำมาวิเคราะห์เพียง ๒ ฉบับ คือ พระทำนูนและพระธรรมสาตรเท่านั้น เพราะในแต่ละฉบับมีการนำภาษาบาลีและสันสกฤตมาใช้เขียนไว้เป็นจำนวนมาก การศึกษาเชิงวิเคราะห์ในที่นี้เป็นการวิเคราะห์ถึงวิธีการเขียนตามภาษาบาลีและสันสกฤตเดิม  การเขียนแบบไทยในครั้งอดีตและการเขียนแบบที่นิยมใช้ในปัจจุบัน พร้อมทั้งการให้ความหมาย  ส่วนคำที่เป็นเป็นไทยแท้หรือมาจากภาษาต่างประเทศอื่น ๆ จะไม่นำมาวิเคราะห์  ในส่วนสุดท้ายนั้นได้สรุปวิธีการเขียนภาษาไทย เฉพาะที่มีความต่างจากการเขียนภาษาไทยในปัจจุบัน  ซึ่งจักเป็นประโยชน์ต่อการอ่านกฎหมายตราสามดวง หรือเอกสารเก่าของไทยสมัยอดีตได้เป็นอย่างดี

Article Details

รูปแบบการอ้างอิง
พุ่มทับทิม ธ. (2019). คำไทยที่มาจากภาษาบาลีและสันสกฤตในกฎหมายตราสามดวง : กรณีศึกษาเฉพาะพระทำนูนและพระธรรมสาตร. วารสาร มจร พุทธศาสตร์ปริทรรศน์, 3(2), 1–24. สืบค้น จาก https://so06.tci-thaijo.org/index.php/jmb/article/view/240376
ประเภทบทความ
บทความวิชาการ

เอกสารอ้างอิง

คณะกรรมการกฤษฎีกา, สํานักงาน. “พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว : พระบิดาแห่ง กฎหมายมหาชน (องค์ผู้ให้กำเนิดสถาบันที่ปรึกษาราชการแผ่นดินและปฏิรูประบบกฎหมายไทย)” หนังสือ ๑๒๐ เคาน์ซิลออฟสเตดจากที่ปรึกษาราชการแผ่นดินมาเป็นคณะกรรมการกฤษฎีกา พ.ศ. ๒๔๑๗-พ.ศ. ๒๕๓๗. กรุงเทพมหานคร : สํานักงานคณะกรรมการกฤษฎีกา ๒๕๔๗.

จันทบุรีนฤนาท, พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยา. ปทานุกรมบาลี ไทย อังกฤษ สันสกฤต. กรุงเทพมหานคร : โรงพิมพ์มหามกุฏราชวิทยาลัย, ๒๕๓๗.

จำลอง สารพัดนึก, ดร. ไวยากรณ์สันสกฤต. กรุงเทพมหานคร : โรงพิมพ์มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.

จำลอง สารพัดนึก, ดร. อิทธิพลของสันสกฤตอันมีต่อภาษาไทย. งานวิจัยโดยทุนอุดหนุนการวิจัยปี ๒๕๑๖ ของบัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยศิลปากร พ.ศ.๒๕๑๗.

ต.นาคะประทีป. อภิธานปฺปทีปีกา และ อภิธานปฺปทีปีกาสูจิ. กรุงเทพมหานคร : โรงพิมพ์มหามกุฏราชวิทยาลัย, ๒๕๓๕), หน้า ๙๐๗.

ทองใบ แท่นมณี. พจน์หลากพากย์หลายในกฎหมายสามตรา. เพชรบุรี : บริษัทเพชรภูมิการพิมพ์ จำกัด, ๒๕๕๕.

พระธรรมกิตติวงศ์. ศัพท์วิเคราะห์. กรุงเทพมหานคร : โรงพิมพ์เลี่ยงเชียง, ๒๕๕๐.

พระธรรมปิฎก (ป.อ. ปยุตฺโต). พจนานุกรมพุทธศาสน์ ฉบับประมวลศัพท์. กรุงเทพมหานคร : บริษัท เอส.อาร์ พริ้นติ้ง แมส โปรดักส์ จำกัด, ๒๕๔๖.

พระธรรมราชานุวัตร (ฟู อตฺตสีโว ป.๖). พจนานุกรมภาษาไทยพายัพ เป็นภาษาไทย. พิมพ์เป็นที่ระลึกในงานพระราชทานเพลิงศพ พระอุบาลีคุณูปมาจารย์ (ฟู อตฺตสีโว) ณ วัดพระสิงห์วรมหาวิหาร จังหวัดเชียงใหม่ ๑๕ ธันวาคม ๒๕๑๖. มปท.

พระมหาโพธิวงศาจารย์ (ทองดี ป.ธ.๙). พจนานุกรมไทย-บาลี. กรุงเทพมหานคร : บจก.ปัญญมิตร การพิมพ์, ๒๕๕๙.

พระยานิติศาสตร์ไพศาลย์. ประวัติศาสตร์กฎหมายไทย พิมพ์ครั้งที่ ๔. กรุงเทพมหานคร : มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์, ๒๕๐๐.

พระยาปริยัติธรรมธาดา. พระบาฬีลิปิกรม. พระนคร : โรงพิมพ์พิศาลบรรณนิติ์, ๒๔๕๙.

พระอุดรคณาธิการ (ชวินทร์ สระคำ) และ ศ.พิเศษ ดร.จำลอง สารพัดนึก. พจนานุกรมบาลี-ไทย. กรุงเทพฯ : บริษัท ธรรมสาร จำกัด, ๒๕๕๒.

ร้อยเอก หลวงบวรบรรณรักษ์ (นิยม รักไทย). สํสกฤต-ไท-อังกฤษ อภิธาน. กรุงเทพมหานคร : โสภณการพิมพ์, ๒๕๕๒.

ราชบัณฑิตยสถาน. กฎหมายตราสามดวง ฉบับราชบัณฑิตยสถาน จัดพิมพ์ตามต้นฉบับหลวง เล่ม ๑ – ๒ จัดพิมพ์เพื่อเฉลิมพระเกียรติเนื่องในโอกาสพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกทรงประกาศใช้กฎหมายตราสามดวง ครบ ๒๐๐ ปี และพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดชรมหาราชทรงครองสิริราชสมบัติครบ ๖๐ ปี. กรุงเทพมหานคร : บริษัทอมรินทร์ พริ้นติ้ง แอนด์ พับลิชชิ่ง จำกัด (มหาชน), ๒๕๕๐.

ราชบัณฑิตยสถาน. พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. ๒๕๕๔. กรุงเทพมหานคร : ราชบัณฑิตยสถาน, ๒๕๕๖.

ราชบัณฑิตยสถาน. พจนานุกรมศัพท์วรรณคดีไทย สมัยอยุธยา ลิลิตโองการแช่งน้ำ. กรุงเทพมหานคร : ราชบัณฑิตยสถาน, ๒๕๔๐.

วินัย พงศ์ศรีเพียร, บรรณาธิการ. ภาษาไทยในกฎหมายตราสามดวง. กรุงเทพมหานคร : ห้างหุ้นส่วนจำกัด สามลดา, ๒๕๕๐.

หลวงเทพดรุณานุศิษฏ์ (ทวี ธรมธัช ป.๙). ธาตุปฺปทีปิกา หรือ พจนานุกรมบาลี-ไทย. กรุงเทพมหานคร : โรงพิมพ์มหามกุฏราชวิทยาลัย, ๒๕๒๘.