แนวคิดเรื่องวิญญาณเชิงพุทธปรัชญา

บทคัดย่อ

บทความวิชาการนี้ มีจุดประสงค์เพื่อศึกษาเรื่องวิญญาณในคัมภีร์พระไตรปิฎก แล้วทำการวิเคราะห์แนวคิดเรื่องวิญญาณในเชิงพุทธปรัชญา จากผลการศึกษาวิเคราะห์พบว่า ตามแนวคิดของพุทธปรัชญา มนุษย์ประกอบด้วยขันธ์ ๕ รูป เวทนา สัญญา สังขาร วิญญาณ วิญญาณเป็นส่วนประกอบที่สำคัญของชีวิตมนุษย์ ถ้าขาดวิญญาณชีวิตมนุษย์ก็ดับ และชีวิตมนุษย์จะเกิดได้ก็ต้องมีวิญญาณมาปฏิสนธิ วิญญาณนอกจากเป็นความรับรู้อารมณ์จากทางทวารทั้ง ๖ อันได้แก่ ตา หู จมูก ลิ้น กาย และใจ จากการได้สัมผัสรูป เสียง กลิ่น รส สัมผัส และธรรมารมณ์แล้วยังหมายความถึงจิต ที่อยู่ในกาย คนจะดีหรือชั่วอยู่ที่จิตเป็นสำคัญ ซึ่งเมื่อกายนี้แตกดับไปแล้ว ภวังคจิตจะออกจากร่างไปสู่ภพภูมิใหม่ด้วย วิญญาณเป็นสิ่งที่สำคัญสิ่งหนึ่งในห่วงโซ่ที่ทำให้เกิดสังสารวัฏ ทำให้เกิดชรา มรณะ โสกะ ปริเทวะ ทุกข์ โทมนัส และอุปายาส ซึ่งมีต้นเหตุมาจากอวิชชา วิญญาณเกิดขึ้นมาเพราะสังขาร หากสังขารดับ วิญญาณย่อมดับ ซึ่งจะเป็นผลให้เกิดความดับแห่งกองทุกข์ทั้งมวล