สาระธรรมแฝงจากธรรมจักร

บทคัดย่อ

บทความนี้มีวัตถุประสงค์ ๓ ประการ ๑ เพื่อศึกษาธรรมจักรในฐานะเป็นต้นกำเนิดการเผยแผ่ธรรมของพระบรมศาสดา ๒ เพื่อศึกษาธรรมจักรในสัญลักษณ์ของชาวพุทธ ๓ เพื่อศึกษาธรรมจักรที่มีผลต่อยุคสมัยของพระเจ้าอโศก บทความนี้ใช้วิธีการศึกษาจากเอกสาร ผลการศึกษาพบว่า ธรรมจักรเป็นชื่อของพระธรรมเทศนาแรกที่พระพุทธเจ้าได้ทำการสั่งสอนแก่พระปัญจวัคคีย์ รู้จักในชื่อ ธัมมจักกัปปวัตนสูตร เนื้อหาในธรรมเทศนาแรกทรงสอนเรื่องทางสายกลางหรือมัชฌิมาปฏิปทาและอริยสัจ ๔ ได้แก่ ทุกขอริยสัจ ทุกขสมุทัยอริยสัจ ทุกขนิโรธอริยสัจ ทุกขนิโรธคามินีปฏิปทาอริยสัจ เป็นต้น จึงเปรียบเหมือนทรงหมุนกงล้อ คือ จักร คือ ธรรมให้เป็นไป หลังจากที่ทรงประกาศพระธรรมคำสั่งสอน ธรรมที่หมุนไปเหมือนจักรของล้อรถแห่งพระเจ้าจักรพรรติก็หมุนไปอย่างไม่หยุดนิ่ง แม้พระพุทธเจ้าจะเสด็จดับขันธปรินิพพานแล้วก็ตาม แต่ธรรมก็ยังคงหมุนต่อไปเรื่อย ๆ และหมุนแรงและเร็วขึ้นอีกในสมัยพระเจ้าอโศกมหาราช ธรรมของพระพุทธองค์ที่หมุนอยู่แค่เพียงภายในชมพูทวีป หรือประเทศอินเดียในปัจจุบันเท่านั้น แต่หลังจากการทำสังคายนาที่ ๓ เสร็จสมบูรณ์ ธรรมจักรก็ได้ทำการเคลื่อนออกไปในทวีปต่าง ๆ มีลังกาทวีปและสวรรณภูมิ เป็นต้น ในที่สุดพระพุทธศาสนาก็เจริญรุ่งเรืองไปในสถานที่ต่าง ๆ จนเกิดเป็นประเพณีและวัฒนธรรมของประเทศนั้น