ความสัมพันธ์ของขันธ์ ๕ ที่มีต่อการเจริญกรรมฐาน

บทคัดย่อ

ความทุกข์เกิดขึ้นกับคนทุกคนเพราะมนุษย์มีร่างกายและจิตใจ คนจึงต้องดิ้นรนเพื่อให้พ้นทุกข์ คนเราเกิดขึ้นมาจากการประชุมรวมกันของขันธ์ ๕ ได้แก่ รูป เวทนา สัญญา สังขาร และวิญญาณ ขันธ์ คือ ร่างกายกับจิตใจ ขันธ์เป็นภาระที่ทำให้เกิดทุกข์ ในทางพระพุทธศาสนาสอนให้ดับทุกข์ด้วยการเจริญกรรมฐาน ซึ่งมีอยู่ ๔๐ วิธี ได้แก่ กสิณ ๑๐ อสุภะ ๑๐ อนุสติ ๑๐ พรหมวิหาร ๔ อาหาเรปฏิกูลสัญญา ๑ จตุธาตุววัฏฐาน ๑ และอรูป ๔ การเจริญกรรมฐานต้องใช้ร่างกายและจิตใจเป็นอุปกรณ์ในการพิจารณาและกำหนดรู้ เพราะคนทุกคนมีร่างกายและจิตใจ การเจริญสติจึงต้องใช้ขันธ์ ๕ เป็นอารมณ์ด้วยการกำหนดรู้ฐานทั้ง ๔ คือ กาย เวทนา จิต และธรรม พิจารณาจนเห็นความเกิดดับของขันธ์ ๕ เห็นตามธรรมชาติที่เกิดขึ้น เห็นตามความเป็นจริงว่ามีการเกิดขึ้นและดับไปนั้นไม่มีใครบังคับให้เกิดดับ เห็นไตรลักษณ์ ดังนั้น การเจริญกรรมฐานขาดเสียซึ่งขันธ์ ๕ ไปไม่ได้ ขันธ์ ๕ จึงมีความสัมพันธ์และส่งผลการเจริญกรรมฐานเป็นอย่างมาก