พุทธกระบวนทรรศน์ต่อการเคารพศาลพระภูมิเจ้าที่ของศาสนาชาวบ้าน ในสังคมชาวพุทธไทย

บทคัดย่อ

บทความวิชาการนี้มุ่งศึกษาค้นหาข้อสงสัยเชิงศาสนาชาวบ้านที่ว่า ในความเป็นอัตลักษณ์ของการเคารพนับถือศาสนาในลักษณะเอกภาพของความเป็นพหุภาพของชาวพุทธไทย พุทธกระบวนทรรศน์ควรมีความความเชื่อและแนวปฏิบัติอย่างไรกับศาลพระภูมิเจ้าที่จึงทำให้มีความกลมกลืนกัน  ผลการศึกษา พบว่า  ในทรรศนะพระพุทธศาสนาถือว่า พระภูมิเจ้าที่เป็นเทวดาชั้นจาตุมหาราชิกา ซึ่งเป็นเทวดาประเภทที่1 ในบรรดาเทวดา 6 จำพวกที่อยู่ใกล้ชิดกับมนุษย์มากที่สุด พระภูมิเจ้าที่จัดเป็นเทวดาจำพวกโอปปาติกะ ผู้เกิดขึ้นด้วยบุญกุศลของตนที่ได้กระทำไว้ในชาติที่แล้ว ๆ มาเอง โดยไม่ต้องอาศัยบิดามารดาเป็นผู้ให้กำเนิดเหมือนกับมนุษย์ มีสวรรค์วิมานเป็นที่อยู่  มีอาหาร เครื่องประดับและอายุอันเป็นทิพย์ตามระดับชั้นของสวรรค์ ความมุ่งหมายของการบูชาพระภูมิเจ้าที่ก็เพื่อแสดงถึงความกตัญญูกตเวทีที่มีต่อเทวดาที่ช่วยอารักษ์แผ่นดินของเรา เป็นการเน้นเตือนสติสัมปชัญญะของเหล่าพุทธบริษัท 4 ว่าไม่ให้ประมาทด้วยการถึงพร้อมแห่งสัทธาญาณสัมปยุตในการดำเนินชีวิตอย่างมีเหตุผลตามกฎแห่งกรรม แล้วนำมาพัฒนาตนเองให้ประกอบคุณงามความดีอันจะนำไปสูการเป็นเทวดา