ท่าทีอารยขัดขืนทางสังคมกับสถานะทางใจในพระพุทธศาสนาเถรวาท

บทคัดย่อ

บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาแนวคิดเรื่องอารยขัดขืนทางสังคมและสถานะทางใจ และวิเคราะห์อารยขัดขืนกับสถานะทางใจในพระพุทธศาสนาเถรวาท การศึกษานี้ใช้เอกสารทางวิชาการเป็นหลัก จากการศึกษาพบว่า อารยขัดขืนถูกเสนอผ่านลักษณะของการกระทำอันเป็นการแสดงออกถึงความไม่ยุติธรรมทางสังคม โดยการแสดงออกนั้นเป็นการขัดขืนต่อกฎหมายหรือแม้แต่การลงโทษก็ถูกมองว่าเป็นแค่เรื่องทางกายภาพไม่อาจทำร้ายจิตใจที่มุ่งมั่นต่อความยุติธรรมได้ ส่วนอารยขัดขืนผ่านการไม่กระทำ เป็นวิธีการใช้ความสงบและสันติวิธีเป็นหลักปฏิบัติ โดยปฏิเสธการร่วมกระทำในทุกกิจกรรมและใช้วิธีการอดอาหารทรมานร่างกายอันเป็นวิถีของนักบวชที่เน้นการฝึกจิตใจในการแสดงออก

สถานทางใจนั้นเกี่ยวข้องกับใจที่สั่งสมประสบการณ์และกลายเป็นตัวตนที่เชื่อมโยงกับการแสดงออก และใจที่เป็นเพียงสภาวะเท่านั้น เมื่อพิจารณาอารยขัดขืนกับสถานะทางใจในพระพุทธศาสนาเถรวาท จึงทำให้เกิดการเข้าใจถึงการกระทำนั้นว่าเป็นสิ่งเชื่อมโยงกันของจิตใจที่มีลักษณะตัวตนที่ยึดมั่นผ่านประสบการณ์ทั้งในอดีตและปัจจุบันจึงแสดงให้เห็นถึงแง่มุมความไม่ถูกต้องอันถูกตัดสินด้วยลำพังปัจเจกบุคคลเป็นหลัก ขณะที่การอารยขัดขืนผ่านการไม่กระทำ ดูจะเป็นไปตามหลักการที่พิจารณาจากใจว่า ไม่จำเป็นต้องแสดงออกมาภายนอก เนื่องจากการแสดงออกนั้นได้ถูกตีความผ่านกิเลสเป็นหลัก แต่หากไม่มีกิเลสก็ไม่จำเป็นต้องแสดงออก หรือหากจะแสดงออกก็จะถูกมองว่าเป็นไปในทางที่ถูกต้องและเหมาะสม