การศึกษาเปรียบเทียบพรหมตามคติพุทธศาสนาเถรวาทและศาสนาพราหมณ์-ฮินดูในสังคมไทย

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อเปรียบเทียบพรหมตามคติพุทธศาสนาเถรวาทและศาสนาพราหมณ์-ฮินดูในสังคมไทย งานวิจัยเล่มนี้เป็นงานวิจัยเชิงเอกสาร โดยการเก็บรวบรวมข้อมูลจากคัมภีร์และเอกสารงานวิจัยที่เกี่ยวข้องกับ พุทธศาสนาเถรวาทและศาสนาพราหมณ์-ฮินดูผลการวิจัยพบว่า พรหมในพุทธศาสนาเถรวาทและศาสนาพราหมณ์-ฮินดู เป็นเทพเหมือนกัน เสวยสุขอยู่ในวิมานเหมือนกัน มีพรหมโลกเป็นที่อยู่เหมือนกัน มีอานุภาพเหมือนกัน มีรัศมีกายสว่างไสวเหมือนกัน มีนัยที่ต่างกัน คือพรหมในศาสนาพราหมณ์-ฮินดู เป็นเทพผู้ยิ่งใหญ่ เป็นเทพแห่งเมตตา เป็นผู้สร้างทุกสิ่งในโลก มีเพียงองค์เดียวกำเนิดขึ้นเอง เป็นผู้ให้กำเนิดพระเวท เป็นผู้ลิขิตชะตาชีวิตมนุษย์ เป็นหนึ่งในพระตรีมูรติ เป็นอมตะ ส่วนพรหมในพุทธศาสนาเถรวาท เป็นเทพประเภทหนึ่งที่ไม่เสพกาม อาศัยอยู่ในพรหมโลก เป็นสัตว์โลกชนิดหนึ่งที่มีกุศลมาก มีกำเนิดมาจากมนุษย์ที่บรรลุฌาน เมื่อสิ้นอายุขัยในพรหมภูมิต้องเวียนว่ายตายเกิดในสังสารวัฏ ในคติของสังคมไทยพรหมในพุทธศาสนาเถรวาท ได้ถูกอธิบายในบริบทของความบริสุทธิ์พรหมเป็นผู้วิเศษ มีคุณธรรม บิดามารดาผู้มีคุณเปรียบดังพรหม เพราะมีพรหมวิหารเป็นคุณธรรม ในขณะที่พรหมในศาสนาพราหมณ์-ฮินดู ได้รับการเคารพนับถือในฐานะเป็นสิ่งสูงสุดที่คอยปกปักรักษา และอำนวยโชคลาภให้แก่ผู้นับถือบูชา