เรื่องเล่าองค์จตุคามรามเทพตามแนวคิด “โลกสามมิติ”

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาเรื่องเล่าองค์จตุคามรามเทพตามแนวคิด “โลกสามมิติ” โดยใช้กลุ่มข้อมูลตำนาน พิธีกรรม และสื่อใหม่ ที่เกี่ยวข้องกับเรื่องเล่าองค์จตุคามรามเทพ ผลการศึกษาพบว่า องค์ประกอบของเรื่องเล่าองค์จตุคามรามเทพนั้น ตัวละครหลัก คือ องค์จตุคามรามเทพ มีคุณลักษณะประกอบด้วยตำนาน พิธีกรรม และสื่อใหม่ เป็นวีรบุรุษที่สามารถรบชนะอาณาจักรชวา และเป็นพระมหากษัตริย์ที่ยิ่งใหญ่ในอาณาจักรสุวรรณภูมิ–ศรีวิชัย มีบุญญาบารมี อิทธิฤทธิ์ปาฏิหาริย์ ทั้งพุทธานุภาพและฤทธานุภาพ สามารถดลบันดาลให้เกิดเมฆบังพระอาทิตย์และพายุฝนในขณะที่ประกอบพิธีบวงสรวงองค์จตุคามรามเทพ-ตาขุนโหร เป็นเทพยดาที่ขจัดความแห้งแล้งให้แก่ระบบเกษตรกรรมและสร้างความสำเร็จในการประกอบธุรกิจ  โครงเรื่องความขัดแย้งระหว่างมนุษย์กับมนุษย์ ปรากฏอยู่ในตำนานท้าวพังพะกาฬ ความขัดแย้งระหว่างมนุษย์กับสิ่งแวดล้อม ปรากฏอยู่ในเรื่องเล่าพระจตุคามรามเทพนาคปรก 9 เศียร ส่วนในพิธีกรรมไม่ปรากฏความขัดแย้งมีเฉพาะการแสดงปาฏิหาริย์เท่านั้น ฉากของตำนานและสื่อใหม่ คือ เมืองนครศรีธรรมราช ส่วนพิธีกรรม คือ มณฑลพิธีการบวงสรวงองค์จตุคามรามเทพ-ตาขุนโหร เรื่องเล่าองค์จตุคามรามเทพดังกล่าว ตรงตามแนวคิดโลกสามมิติ ส่วนใหญ่เป็นมิติเทพปกรณัมหรือเหนือโลก ได้แก่ องค์จตุคามรามเทพซึ่งเป็นเทพเจ้าที่มีบทบาทในฐานะผู้วิเศษและวีรบุรุษ ในมิติปัจเจกบุคคล เรื่องเล่านำไปสู่ความเชื่อ ความศรัทธาของประชาชนแต่ละบุคคล เช่น การประกอบพิธีกรรม การจัดสร้างวัตถุมงคลรูปแบบต่างและการสร้างประติมากรรมรูปเคารพองค์จตุคามรามเทพนาคปรก 9 เศียร ที่นำไปบูชาเพื่อขจัดความแห้งแล้งเป็นที่นิยมของบรรดาเกษตรกร และบูชาเพื่อการทำธุรกิจในโลกทุนนิยมให้ประสบความสำเร็จ และมิติสังคมและวัฒนธรรม จากเรื่องเล่าที่แสดงอภินิหารต่าง ๆ นำไปสู่ความเชื่อความศรัทธาของสังคม จึงมีการประกอบพิธีกรรมบวงสรวงและเกิดวัฒนธรรมการสร้างและปลุกเสกวัตถุมงคลจตุคามรามเทพในรูปแบบเครื่องรางของขลังต่าง ๆ