เกณฑ์การวินิจฉัยการอวดอุตตริมนุสธรรมตามหลักการในพระไตรปิฎก

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์ (1) เพื่อศึกษาการอวดอุตตริมนุสธรรมในพระไตรปิฎก (2) เพื่อศึกษาหลักเกณฑ์การวินิจฉัยการอวดอุตตริมนุสธรรมในพระไตรปิฎก (3) เพื่อเสนอแนวทางการป้องกันการอวดอุตริมนุสสธรรมตามหลักการในพระไตรปิฎก การวิจัยนี้เป็นการวิจัยเชิงเอกสาร ผลการวิจัยพบว่า

              1) การกล่าวธรรมอันยวดยิ่งของมนุษย์ ได้แก่ ฌาน วิโมกข์ สมาธิ สมาบัติ ญาณ มรรคภาวนา การทำให้แจ้ง การละกิเลส ภาวะที่จิตปลอดจากกิเลส ความยินดีในเรือนว่าง นิพพาน และความเป็นพระอริยบุคคล ด้วยคำพูดหรือการแสดงเลสให้ผู้อื่นทราบ ทั้งทางตรงและโดยอ้อม

2) การที่ภิกษุกล่าวกับผู้อื่นว่า ผมเข้าแล้ว ผมกำลังเข้าอยู่ ผมเข้าอยู่แล้ว ผมมีปกติได้ ผมมีปกติชำนาญ ผมทำให้แจ้งแล้ว ซึ่งอาการเหล่านี้ เป็นการอวดอุตตริมนุสธรรมทุกข้อและถ้าผู้ฟังนั้นเชื่อและเข้าใจ ภิกษุผู้นั้นต้องอาบัติปาราชิก

3) แนวทางการแก้ไขปัญหาและป้องกันการอวดอุตตริมนุสธรรมในพระไตรปิฎก มีแนวทาง 6 ประการ คือ ต้องเกิดความละอายใจ 1 ต้องรู้สิ่งที่จะเป็นอาบัติ 1 ต้องไม่สงสัยแล้วขืนทำ 1 ต้องไม่สำคัญว่าควรในของที่ไม่ควร 1 ต้องไม่สำคัญว่าไม่ควรในของที่ควร 1 และต้องมีสติไม่หลงลืมสติ 1 ส่วนแนวทางในการป้องกันการอวดอุตตริมนุสธรรมของพระสงฆ์ในสังคมไทยปัจจุบัน

มีแนวทางการป้องกัน คือ (1) แนวทางระดับบุคคล คือผู้ต้องอาบัติต้องรับผิดต่อการกระทำนั้น (2) ระดับองค์กร คณะสงฆ์ต้องมีบทบัญญัติว่าด้วยบทลงโทษผู้กระทำความผิดตามพระธรรมวิจัย และการกล่าวตักเตือนชี้แจงกฎเกณฑ์ในการประพฤติปฏิบัติที่ถูกต้องเหมาะสม (3) ระดับนโยบาย โดยมีนโยบายทั้งในระดับรัฐและระดับองค์กรสงฆ์ในการกำกับดูแลอีกทั้งยังวางกฎเกณฑ์ระเบียบข้อบังคับต่าง ๆ ให้สอดคล้องกันเพื่อความชัดเจนในทางปฏิบัติ