การกำหนดรูปนามที่ปรากฏในอานาปานสติสูตร

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์ 1) เพื่อศึกษาโครงสร้างและสาระสำคัญที่ปรากฏใน
อานาปานสติสูตร 2) เพื่อศึกษาการกำหนดรูปนามที่ปรากฏในอานาปานสติสูตร และ 3) เพื่อวิเคราะห์แนวทางการปฏิบัติการกำหนดรูปนามในอานาปานสติสูตร เป็นการวิจัยเอกสาร วิเคราะห์ข้อมูลเชิงพรรณนา
ผลการวิจัยพบว่า 1) อานาปานสติสูตร ปรากฏในพระไตรปิฎกเล่มที่ 14 มัชฌิมนิกาย
อุปริปัณณาสก์ อนุปทวรรค เป็นการเจริญอานาปานสติ 16 ขั้น อานาปานสติบริบูรณ์ทำให้สติปัฏฐาน 4 โพชฌงค์ 7 วิชชาและวิมุตติ บริบูรณ์ เราเป็นประธาน ทำหน้าที่กำหนดกาย เวทนา จิต ธรรม เราจึงมีปัญญารู้หน้าที่กาย เวทนา จิต ธรรม อาศัยกันเกิดขึ้น ไม่เป็นตัวตน 2) การกำหนดรูปนามที่ปรากฏในอานาปานสติสูตรและอานาปานสติกถา ในทุกขั้นจิตทำหน้าที่กำหนดรู้รูป คือลมหายใจเข้าออก และจิตกำหนดรู้นาม ธรรมทั้งหลายที่เกิดจากจิต เนื่องด้วยจิต จิตมีปัญญารู้หน้าที่รูปนาม อาศัยกันเกิดขึ้นไม่เป็นตัวตน 3) แนวทางการปฏิบัติการกำหนดรูปนามในอานาปานสติสูตร อุบายฝึกให้เข้าถึงปรมัตถ์ เริ่มต้นกำหนด จิตเป็นประธาน คุมลม รู้ตามลม สร้างปัญญา จิตคุมลม จิตไม่ใช่ลม จิตรู้ตามลม ลมสร้างจิต เจริญฌานไปตามลำดับ จิตมีปัญญาเห็นจิตไม่เที่ยง เป็นทุกข์ เป็นอนัตตา สำเร็จตามเป้าหมาย นำอุบายมาใช้ในชีวิตประจำวัน ดำเนินชีวิตเป็นกุศล พัฒนาตน เป็นประโยชน์ พ้นอบายภูมิ