ศึกษาวิเคราะห์การบรรลุธรรมในธัมมจักกัปปวัตตนสูตร

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์ 1) เพื่อศึกษาโครงสร้างและสาระสำคัญของธัมมจักกัปปวัตตนสูตร
2) เพื่อศึกษาการบรรลุธรรมในคัมภีร์พระไตรปิฎก 3) เพื่อวิเคราะห์การบรรลุธรรมในธัมมจักกัปปวัตตนสูตร เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ โดยรวบรวมข้อมูลทั้งจากเอกสาร และงานวิจัยที่เกี่ยวข้องกับการบรรลุธรรมในธัมม จักกัปปวัตตนสูตร แล้วนำมาวิเคราะห์ถึงความเหมือนและแตกต่างกัน การร่วมสนทนากลุ่มเฉพาะ และการอบรมจากนักวิชาการพระพุทธศาสนา
ผลการวิจัยพบว่า 1) ธัมมจักกัปปวัตตนสูตรปรากฏเนื้อหาอยู่ในคัมภีร์พระไตรปิฎกเล่มที่ 19 หรือ พระสุตตันตปิฎกเล่มที่ 11 สังยุตตนิกาย มหาวารวรรค,สัจจสังยุต, พระวินัยปิฎกเล่มที่ 4 มหาวรรค,มหาขันธกะ โครงสร้างของธัมมจักกัปปวัตตนสูตร หมวดว่าด้วยการประกาศพระธรรมจักร (1) กามสุขัลลิกานุโยค (2) อัตตกิลมถานุโยค (3) อริยสัจ 4 (4) อริยมรรคมีองค์ 8 (5) ญาณทัสสนะ เนื้อหาว่าด้วยเรื่องการประกาศพระธรรมจักร ทรงแสดงที่สุด 2 ประการบรรพชิตไม่พึงเสพ (1) กามสุขัลลิกานุโยค (2) อัตตกิลมถานุโยค อริยมรรคมีองค์ 8 ประการหรือมัชฌิมาปฏิปทาทางที่ควรดำเนิน อริยสัจ 4 ความจริงอันประเสริฐ 4 ประการ คือทุกข์,สมุทัย,นิโรธ,มรรค ควรทำให้ประจักษ์แจ้ง 2) การบรรลุธรรมในพระไตรปิฎก การบรรลุธรรมตามทัศนะของพุทธศาสนาเถรวาท หมายเอาการปฏิบัติธรรมจนเป็นพระอริยบุคคลผู้ประเสริฐผู้ไกลจากข้าศึกคือกิเลส การปฏิบัติตามมรรคมีองค์ 8 และอริยสัจ 4 ผู้ปฏิบัติสามารถรู้แจ้งแทงตลอดอริยสัจ 4 ละสังโยชน์ได้ไปโดยลำดับได้ตามกำลังของมรรคบรรลุมรรคผลนิพพาน สำเร็จเป็นพระอริยบุคคลในพระพุทธศาสนา 3) การบรรลุธรรมในธัมมจักกัปปวัตตนสูตรพบว่า คือการประกาศทางสายกลาง ซึ่งเป็นข้อปฏิบัติที่ไม่เอียงไปทางกามสุขัลลิกานุโยค อันเป็นการประกอบตนแสวงหาความสุขจากกามคุณทั้ง 5 และไม่เอียงไปทางอัตตกิลมถานุโยคอันเป็นการทรมานตนโดยหาประโยชน์มิได้ แล้วพึงปฏิบัติตามหนทางสายกลางนี้ประกอบด้วยมรรคมีองค์ 8 และทำให้ประจักษ์แจ้งในอริยสัจ 4 ซึ่งข้อปฏิบัติทางสายกลางนี้เป็นข้อปฏิบัติอันกระทำให้จักษุ,ญาณ,ปัญญา,วิชชา,และแสงสว่างให้เกิดขึ้น เพื่อการบรรลุธรรมเป็นไปเพื่อนิพพาน