เพลงลูกทุ่งอีสาน: ภาพตัวแทนสังคมวัฒนธรรมและกลวิธีการใช้ภาษา

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์ 1) เพื่อศึกษาภาพตัวแทนสังคมวัฒนธรรมในเพลงลูกทุ่งอีสาน และ 2) เพื่อศึกษากลวิธีการใช้ภาษาของเพลงลูกทุ่งอีสาน โดยใช้ระเบียบวิธีวิจัยเชิงคุณภาพ เพลงที่นำมาวิเคราะห์มาจาก YouTube เป็นเพลงลูกทุ่งล้านวิว จำนวน 20 บทเพลง โดยมีกรอบแนวคิดภาพตัวแทนและแนวคิดกลวิธีการใช้ภาษา ผู้ศึกษานำเสนอผลการศึกษาค้นคว้าแบบพรรณนาวิเคราะห์

ผลการการวิจัยพบว่า 1) ภาพตัวแทนสังคมวัฒนธรรมของเพลงลูกทุ่งอีสาน ผู้ประพันธ์นำเสนอภาพตัวแทนสังคมวัฒนธรรม โดยใช้กรอบแนวคิดภาพตัวแทนในการวิเคราะห์เนื้อหาเพลงเกี่ยวกับสังคมวัฒนธรรม แบ่งได้ 5 ด้าน คือ ด้านครอบครัว ด้านอาชีพ ด้านศาสนาและความเชื่อ ด้านขนบธรรมเนียมประเพณี และด้านค่านิยม ซึ่งพบว่าภาพตัวแทนในเพลงลูกทุ่งอีสานด้านครอบครัว พบมากที่สุด โดยจะพบในเรื่องของความรัก และการดำเนินชีวิต รองลงมาคือด้านอาชีพ ด้านศาสนาและความเชื่อ ด้านขนบธรรมเนียมประเพณี ด้านค่านิยม ตามลำดับ โดยจะแสดงให้เห็นถึงภาพตัวแทนสังคมวัฒนธรรม และชี้ให้เห็นถึงภาพตัวแทนที่หลากหลายของผู้คนในสังคม ซึ่งจะทำให้ผู้ฟังเกิดความสนใจและติดตามเนื้อเพลงต่อไป 2)  ด้านกลวิธีการใช้ภาษาในเพลงลูกทุ่งอีสาน แบ่งได้ออกเป็น 2 ประเด็นคือ กลวิธีการใช้คำ และกลวิธีการใช้โวหารภาพจน์ พบว่า (1) กลวิธีการใช้คำ ประกอบด้วย การใช้คำภาษาถิ่น การใช้คำซ้ำและประโยคซ้ำ การใช้คำหยาบ การใช้คำภาษาต่างประเทศ และ   (2) กลวิธีการใช้โวหารภาพพจน์ พบ 6 ประเภท ได้แก่ อุปมา อุปลักษณ์ สัญลักษณ์ อธิพจน์ บุคลาธิษฐาน และปฏิปุจฉา ทั้งนี้ยังพบว่าภาษาที่ใช้ในบทเพลงลูกทุ่งอีสานผู้ประพันธ์ใช้คำภาษาถิ่น ทำให้เข้าใจง่าย ตรงไปตรงมา และยังแสดงความเป็นท้องถิ่นอีสาน การดำเนินชีวิต ความเชื่อ ขนบธรรมเนียมประเพณีอันดีงามไว้ ผู้ฟังได้รับอรรถรสและสำนึกรักบ้านเกิด รวมทั้งข้อคิดและการดำเนินชีวิตไว้ในบทเพลง