การศึกษาวิเคราะห์บทบาทของท้าวมหาราชทั้ง 4 ในอาฏานาฏิยสูตร

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์ 1) เพื่อศึกษาโครงสร้างและเนื้อหา 2) เพื่อศึกษาวิเคราะห์บทบาทของท้าวมหาราชทั้ง 4 3) เพื่อศึกษาวิเคราะห์บทบาทของท้าวมหาราชทั้ง 4 ในอาฏานาฏิยสูตร วิเคราะห์โดยศึกษาข้อมูลจากคัมภีร์พระไตรปิฎกและเอกสารที่เกี่ยวข้อง

ผลการวิจัยพบว่า 1) อาฏานาฏิยสูตรเป็นพระสูตรว่าด้วยเรื่องของท้าวมหาราชทั้ง 4 พระสูตรนี้ เป็นพระสูตรขนาดยาวเป็นพระสูตรที่เกี่ยวข้องกับการนำเอาอาฏานาฏิยมนต์เข้าถวายพระพุทธเจ้า  โดยท้าวมหาราชทั้ง 4 โดยในตัวพระสูตรหรือเนื้อหาในอาฏานาฏิยมนต์จะมีเนื้อหาอยู่ 5 ตอนคือ 1) เรื่องพระพุทธเจ้า 7 พระองค์ 2) เรื่องท้าวมหาราชในทิศทั้ง 4 3) เรื่องอุตตรกุรุทวีปของท้าวเวสวัณ 4) เรื่องผลที่เกิดและวิธีปฏิบัติในมนต์อาฏานาฏิยะ 5) พระผู้มีพระภาคทรงสรุปเรื่องนอกจากนั้น ก็เป็นเรื่องที่เกี่ยวข้องกับวิธีการในการใช้มนต์บทนี้ในการสาธยายเพื่อให้เกิดประโยชน์โดยสิ่งที่จะทำให้มนต์เกิดผลก็คือ 1) สถานที่สวด 2) ผู้สวดจะต้องมีศีล และ 3) ผู้สวดจะต้องแผ่เมตตาก่อนสวดทุกครั้ง 2) บทบาทของท้าวมหาราชทั้ง 4 ในอาฏานาฏิยสูตร พบว่า 1) ท้าวมหาราชทั้ง 4 มีกำเนิดมาจากการทำเหตุ 3 ประการคือ 1) บุญกิริยาวัตถุ 2) การถือพระรัตนตรัยเป็นสรณะ 3) การทำบุญแล้วตั้งจิตอธิษฐาน ส่วนบทบาทของท้าวมหาราชทั้ง 4 นั้นมีอยู่ทั้งหมด 3 ด้าน ได้แก่ 1) บทบาทในการคุ้มครองพระพุทธเจ้า 2) บทบาทที่มีต่อพุทธบริษัท 4 3) บทบาทในโลกสวรรค์ ผลจากการวิเคราะห์เรื่องของบทบทของท้าวมหาราชทั้ง 4 พบว่ามีบทบาทสำคัญอยู่ 3 ประการคือ 1) บทบาทด้านการอุปถัมภ์และคุ้มครองพระพุทธศาสนา 2) บทบาทด้านการตรวจดูโลกและ 3) บทบาทด้านการปกครองอมนุษย์ 3) ผลจากการวิเคราะห์บทบาทท้าวมหาราชทั้ง 4 ก่อให้เกิดคุณค่าในเรื่องต่าง ๆ ดังต่อไปนี้ 1) คุณค่าเรื่องของการเรียนรู้หลักธรรม อันได้แก่ 1.1) การเรียนรู้หลักคำสอนเรื่องกรรม 1.2) การเรียนรู้หลักคำสอนเรื่องบุญ 1.3) การเรียนรู้หลักคำสอนเรื่องเมตตา 2) คุณค่าเรื่องของการสวดมนต์ 3) คุณค่าด้านสังคม 4) คุณค่าด้านการศึกษา