การศึกษาเปรียบเทียบนิยามและพัฒนาการของชีวิตมนุษย์ตาม มิติพุทธศาสตร์กับมิติวิทยาศาสตร์การแพทย์

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์ 1) เพื่อศึกษาเปรียบเทียบความหมายของชีวิตมนุษย์ตามแนวคิด พุทธศาสตร์กับวิทยาศาสตร์การแพทย์ 2) เพื่อศึกษาเปรียบเทียบการกำเนิดชีวิตมนุษย์ตามแนวคิดพุทธศาสตร์กับวิทยาศาสตร์การแพทย์ 3) เพื่อศึกษาเปรียบเทียบพัฒนาการของชีวิตมนุษย์ตามแนวคิดพุทธศาสตร์กับวิทยาศาสตร์การแพทย์  เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ โดยศึกษาจากแหล่งข้อมูลองค์ความรู้เรื่องขันธ์ 5 ในอภิธรรมปิฎก ร่วมกับบทความเรื่องขันธ์ 5 ของสมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ (ป.อ.ปยุตฺโต) และ พระธรรมโกศาจารย์ (พุทธทาสภิกขุ) และในตำรากายวิภาคศาสตร์และสรีรวิทยาของวิทยาศาสตร์การแพทย์ วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้การวิเคราะห์เนื้อหาและนำเสนอเชิงพรรณนา

ผลการวิจัยพบว่า 1) นิยามของชีวิตตามแนวคิดพุทธศาสตร์ คือ ขันธ์ 5 ซึ่งประกอบด้วยร่างกายและจิตใจ ส่วนชีวิตตามนิยามของวิทยาศาสตร์การแพทย์ คือ ร่างกาย 2) การกำเนิดชีวิตตามแนวคิดพุทธศาสตร์จะต้องมีการเกิดของร่างกายและจิตใจ โดยร่างกายเกิดจากการปฏิสนธิระหว่างธาตุพ่อกับธาตุแม่ จิตใจเกิดจากจิตเดิมมาจุติในครรภ์มารดา ส่วนแนวคิดวิทยาศาสตร์การแพทย์มองว่าร่างกายเกิดจากการปฏิสนธิระหว่างอสุจิกับเซลล์ไข่ จิตใจเป็นผลมาจากการทำงานของสมองและระบบประสาท ดังนั้นการกำเนิดของร่างกายมีความสอดคล้องกันทั้ง 2 แนวคิด แต่ด้านจิตใจแตกต่างกัน 3) พัฒนาการของชีวิตตามแนวคิดพุทธศาสตร์อธิบายว่าร่างกายถูกสร้างมาจากธาตุ 4 วิทยาศาสตร์การแพทย์อธิบายว่าร่างกายถูกสร้างมาจากอาหาร  แต่พบว่ามีความสอดคล้องกันคือธาตุ 4 สร้างร่างกายผ่านอาหาร ส่วนพัฒนาการทางด้านจิตใจตามแนวคิดพุทธศาสตร์อธิบายว่ากรรมที่สะสมสืบทอดมาจากจิตเดิมมีผลต่อพฤติกรรมที่มีมาแต่กำเนิด ร่วมกับเมื่อเติบโตขึ้นผ่านการบ่มเพาะจากครอบครัวและสังคมก็จะเกิดพฤติกรรมการเรียนรู้ ซึ่งแตกต่างจากแนวคิดวิทยาศาสตร์การแพทย์ที่มองว่าพัฒนาการทางด้านจิตใจเกิดจากการเรียนรู้ผ่านกระบวนการทำงานของสมองและระบบประสาทเท่านั้น