กรรมในบริบทของอารยธรรมอินเดีย

บทคัดย่อ

บทความวิชาการนี้ศึกษาแนวคิดเรื่องกรรมในบริบทของอารยธรรมอินเดีย เพื่อศึกษาความแตกต่างด้านแนวคิดเรื่องกรรมจากศาสนาสำคัญของอินเดีย 3 ศาสนา ได้แก่ ศาสนาพราหมณ์, ศาสนาเชน, และศาสนาพุทธ ผลจากการศึกษาพบว่า ศาสนาพราหมณ์ยุคพระเวทเห็นว่ากรรมทั้งหมดล้วนขึ้นอยู่กับพระเป็นเจ้าเป็นผู้บันดาล กรรมในยุคนี้จึงเชื่อมโยงกับการบูชาบวงสรวงและการปฏิบัติตามหน้าที่วรรณะที่ระบุไว้ในคัมภีร์พระเวทอย่างเคร่งครัด ภายหลังคัมภีร์ยุคอุปนิษัทเริ่มปรากฏแนวคิดเรื่องสังสารวัฏและการประกอบยัญพิธีที่ต้องควบคู่ไปกับการทำกรรมดีและการทำให้บริสุทธิ์ ส่วนศาสนาเชนและศาสนาพุทธซึ่งเป็นกลุ่มศาสนาฝ่ายอเทวนิยม ยอมรับกรรมดีและกรรมชั่วที่เกิดขึ้นทางกาย วาจา ใจ แต่ศาสนาเชนให้ความสำคัญกับกายกรรมที่เรียกว่า กายทัณฑะ มากที่สุด ในขณะที่ศาสนาพุทธเห็นว่ากรรมทางใจหรือมโนกรรมคือส่วนที่สำคัญที่สุด การหลุดพ้นจากบ่วงกรรมของศาสนาเชนเกิดจากการบำเพ็ญพรตซึ่งประกอบด้วยความเคร่งครัดภายใน 6 อย่างและความเคร่งครัดภายนอก 6 อย่าง ส่วนศาสนาพุทธเน้นการปฏิบัติตามทางสายการหรือมัชฌิมาปฏิปทา  ซึ่งได้แก่ อริยมรรค 8 ประการ อย่างไรก็ตาม เนื่องจากข้อจำกัดในเรื่องหลักปฏิบัติและหลักคำสอนของ 3 ศาสนามีส่วนที่แตกต่างกัน จึงมีผลต่อการเผยแพร่แนวคิดและหลักการทางศาสนาที่ต่างกันออกไป